Адабиётшунослик фанидан ўқув-услубий қўлланма

Ushbu o'quv-uslubiy qo'llanma O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligining 2018 yilgi buyrug'i bilan tasdiqlangan o'quv rejalari va dasturlar asosida tayyorlangan. Unda "Adabiyotshunoslik" fanining mazmuni, predmeti, metodi, nazariy muammolari, janrlar, obrazlar va boshqa muhim masalalar yoritilgan. Qo'llanma talabalarga fanni chuqur o'rganishga yordam beradi va ilmiy izlanishlar olib borish uchun qo'llanma vazifasini o'taydi.

Asosiy mavzular

Adabiyotshunoslik fanining mazmuni, predmeti va nazariy muammolari: Ushbu mavzu "Adabiyotshunoslik" fanining mazmuni, predmeti, metodologiyasi, asosiy tushunchalari, ilmiy-nazariy muammolarini ochib beradi. Adabiyot nazariyasi, adabiyot tarixi va adabiy tanqid kabi asosiy sohаlar, shuningdek, ularning bir-biri bilan o'zaro bog'liqligi yoritiladi. Fanning boshqa fanlar bilan aloqadorligi, adabiyotning uchta asosiy xususiyati (ommaviylik, ijodkor shaxsi, badiiylik) ham bayon etiladi.
Adabiyot, san'at va madaniyatning sinkretik shakli: Mavzu san'at, uning turlari (amaliy va badiiy) hamda madaniyat bilan bog'liqligini tahlil qiladi. Badiiy obraz san'atning bosh xususiyati sifatida ko'rib chiqiladi va adabiyotning san'atdagi o'rni, uning o'ziga xosligi tushuntiriladi. Mavzuda shuningdek, adabiyotning ommaviy tabiati, uning ijtimoiy ahamiyati va madaniyat bilan aloqadorligi haqida ma'lumot beriladi.
Adabiyotda mazmun va maqsad uyğunligi: Ushbu mavzu adabiy asarning mazmuni va maqsadi o'rtasidagi bog'liqlikni o'rganadi. Asarda mazmunning mohiyati, uni shakllantiruvchi omillar, xususan, obraz, maqsadi va kompozitsiya kabi elementlar tahlil qilinadi. Mavzu va g'oya, ularning bir-biriga bog'liqligi va uyğunligi misollar bilan tushuntiriladi. Shuningdek, adabiy asarda konflikt tushunchasi ham muhokama qilinadi.
Badіiу asarda obraz va obrazlilik: Mavzu badiiy obraz tushunchasini, uning kelib chiqish tarixini, turlarini o'rganadi. Ijodkorning qahramon yaratish mahorati, obrazlarning tahlili, ularning o'rni va ahamiyati ochib beriladi. Badіiу asarda obraz va obrazlilik masalasi, shuningdek, turli janrlardagi obrazlar va ularning tavsifiy vositalari batafsil tahlil qilinadi.
Ritorika, poeziya va she'riyat: Mavzu poetika, ritorik shakllar, lirika, she'riyat tushunchalarini o'rganadi. Badiiy asarning ma'nosi, musiqaviyligi va ritmi, shuningdek, og'zaki ijod namunalari, ularning o'ziga xos xususiyatlari tahlil qilinadi. Mavzuda shuningdek, she'riyatning zamonaviy holati va uning ijodiy izlanishlari haqida ma'lumot beriladi.
Adabiy tur va janrlar: Ushbu mavzu adabiy tur (epik, lirik, dramatik) hamda ularning turlari, janrlari, xususiyatlari bilan tanishtiradi. Badiiy asarning tuzilishi, syujeti va kompozitsiyasiga oid tushunchalar, ularning nazariy jihatlari va amaliy ahamiyati ko'rib chiqiladi. Shuningdek, zamonaviy o'zbek adabiyoti va uning janrlari haqida ma'lumot beriladi.
Tіl, ma'no va interpretatsiya: Mavzu til nazariyasi, adabiy til, til va tafakkur o'rtasidagi bog'liqlikni o'rganadi. Turli nutq turlari (monolog, dialog, polilog), tavsiflash vositalari, leksik qatlamlar, stilistik vositalar, shuningdek, lug'aviy birliklarning ma'nosi va talqini tahlil qilinadi. Mavzuda til orqali ma'naviy olamni ifodalash va uning inson hayotidagi o'rni ham yoritiladi.
Adabiy asar tahlili va adabiy jarayon: Ushbu mavzu adabiy asar tahlilining tamoyillari, nazariy asoslari, shuningdek, adabiy kompetensiya, talqin, interpretatsiya tushunchalarini o'rganadi. Hozirgi o'zbek adabiy jarayoni, proza, she'riyat va dramaturgiya taraqqiyoti tahlil qilinadi. Shuningdek, adabiy jarayonning ma'nosi va mazmuni ham muhokama qilinadi.
Badіiу asarda maqsad va mazmun uyğunligi: Mavzu adabiy asarning maqsadi va mazmunining mohiyatini, ularning uyg'unligini o'rganadi. Ijodiy metod, uslub va adabiy maktablarning o'ziga xos xususiyatlari, ularning adabiyotshunoslik rivojidagi o'rni tahlil qilinadi. Shuningdek, adabiy asarda obraz va obrazlilik masalasi, ularning turlari va yaratilishi ham ko'rib chiqiladi.
Badіiу asarda obraz va obrazlilik: Ushbu mavzu badiiy obraz tushunchasi, uning turlari, ijodkorning qahramon yaratish mahorati, obrazning vazifasi, shuningdek, badiiy asarda obrazlilikning ahamiyati haqida ma'lumot beradi. Mavzuda obrazlarning turli janrlar va uslublardagi o'rni, zamonaviy adabiyotda obraz yaratishning yangi yo'nalishlari ham ko'rsatib o'tiladi.
Badіiу asar syujeti va kompozitsiyasi: Mavzu badiiy asarning syujeti va kompozitsiyasi, ularning o'zaro bog'liqligi va uyg'unligini o'rganadi. Syujetning turlari, elementlari, kompozitsiyaning asosiy vositalari va ularning adabiy asardagi o'rni tahlil qilinadi. Turli janrlardagi syujet va kompozitsiya misollari bilan tushuntiriladi.
Ritorika, poetika va she'riyat: Mavzu ritorik, poetika va she'riyat tushunchalarini, ularning adabiyotdagi o'rnini o'rganadi. Lirik mubolag'a, ritm, nazm, she'riy shakllar va ularning o'ziga xos xususiyatlari, shuningdek, she'rning ma'nosi va talqini masalalari ko'rib chiqiladi. Mavzu, shuningdek, she'riy ijod namunalarini tahlil qilishga bag'ishlangan.
Adabiy tur va janrlar: Ushbu mavzu adabiy turlarning (epik, lirik, dramatik) asosiy tushunchalari va ularning janrlari, o'ziga xos xususiyatlari bilan tanishtiradi. Epik, lirik va dramatik janrlarning tasnifi, ularning rivojlanish tarixi va xususiyatlari batafsil yoritiladi. Shuningdek, zamonaviy o'zbek adabiyotida ushbu janrlarning o'rni va ahamiyati haqida ham ma'lumot beriladi.
Til, ma'no va interpretatsiya: Mavzu til nazariyasi, adabiy til, til va tafakkur o'rtasidagi aloqadorlikni, adabiy tilning xususiyatlarini, nutq turlarini (monolog, dialog, polilog), tavsiflash vositalarini, leksik qatlamlarni o'rganadi. Shuningdek, tilning ma'nosi, talqini va interpretatsiya masalalarini ham ochib beradi.
Adabiy asar tahlili va adabiy jarayon: Ushbu mavzu adabiy asar tahlilining asosiy tamoyillari, usullari va adabiy jarayonning mohiyatini tushuntiradi. Talaba-o'qituvchi munosabati, adabiy kompetensiya, adabiy ta'sir, adabiy jarayon va uning nazariy jihatlari keng qamrovda o'rganiladi. Shuningdek, hozirgi o'zbek adabiyoti va uning zamonaviy tendensiyalari ham tahlil qilinadi.
Badіiу asarda maqsad va mazmun uyğunligi: Mavzu adabiy asarning maqsadi va mazmunining uyg'unligi, ularning bir-biriga ta'sirini o'rganadi. Ijodiy metod, uslub va adabiy maktablarning o'ziga xos xususiyatlari, ularning adabiyotshunoslik rivojidagi o'rni tahlil qilinadi. Shuningdek, adabiy asarda obraz va obrazlilik masalasi, ularning turlari va yaratilishi ham ko'rib chiqiladi.
Badіiу asarda obraz va obrazlilik: Ushbu mavzu badiiy obraz tushunchasi, uning turlari, ijodkorning qahramon yaratish mahorati, obrazning vazifasi, shuningdek, badiiy asarda obrazlilikning ahamiyati haqida ma'lumot beradi. Mavzuda obrazlarning turli janrlar va uslublardagi o'rni, zamonaviy adabiyotda obraz yaratishning yangi yo'nalishlari ham ko'rsatib o'tiladi.
Badіiу asar syujeti va kompozitsiyasi: Mavzu badiiy asarning syujeti va kompozitsiyasi, ularning o'zaro bog'liqligi va uyg'unligini o'rganadi. Syujetning turlari, elementlari, kompozitsiyaning asosiy vositalari va ularning adabiy asardagi o'rni tahlil qilinadi. Turli janrlardagi syujet va kompozitsiya misollari bilan tushuntiriladi.
Ritorika, poetika va she'riyat: Mavzu poetika, ritorik shakllar, lirika, she'riyat tushunchalarini, ularning adabiyotdagi o'rnini o'rganadi. Lirik mubolag'a, ritm, nazm, she'riy shakllar va ularning o'ziga xos xususiyatlari, shuningdek, she'rning ma'nosi va talqini masalalari ko'rib chiqiladi. Mavzu, shuningdek, she'riy ijod namunalarini tahlil qilishga bag'ishlangan.
Adabiy tur va janrlar: Ushbu mavzu adabiy turlarning (epik, lirik, dramatik) asosiy tushunchalari va ularning janrlari, o'ziga xos xususiyatlari bilan tanishtiradi. Epik, lirik va dramatik janrlarning tasnifi, ularning rivojlanish tarixi va xususiyatlari batafsil yoritiladi. Shuningdek, zamonaviy o'zbek adabiyotida ushbu janrlarning o'rni va ahamiyati haqida ham ma'lumot beriladi.
Tіl, ma'no va interpretatsiya: Mavzu til nazariyasi, adabiy til, til va tafakkur o'rtasidagi aloqadorlikni, adabiy tilning xususiyatlarini, nutq turlarini (monolog, dialog, polilog), tavsiflash vositalarini, leksik qatlamlarni o'rganadi. Shuningdek, tilning ma'nosi, talqini va interpretatsiya masalalarini ham ochib beradi.
Adabiy asar tahlili va adabiy jarayon: Ushbu mavzu adabiy asar tahlilining tamoyillari, usullari va adabiy jarayonning mohiyatini tushuntiradi. Talaba-o'qituvchi munosabati, adabiy kompetensiya, adabiy ta'sir, adabiy jarayon va uning nazariy jihatlari keng qamrovda o'rganiladi. Shuningdek, hozirgi o'zbek adabiyoti va uning zamonaviy tendensiyalari ham tahlil qilinadi.
Badіiу asarda maqsad va mazmun uyğunligi: Mavzu adabiy asarning maqsadi va mazmunining uyg'unligi, ularning bir-biriga ta'sirini o'rganadi. Ijodiy metod, uslub va adabiy maktablarning o'ziga xos xususiyatlari, ularning adabiyotshunoslik rivojidagi o'rni tahlil qilinadi. Shuningdek, adabiy asarda obraz va obrazlilik masalasi, ularning turlari va yaratilishi ham ko'rib chiqiladi.
Badіiу asarda obraz va obrazlilik: Ushbu mavzu badiiy obraz tushunchasi, uning turlari, ijodkorning qahramon yaratish mahorati, obrazning vazifasi, shuningdek, badiiy asarda obrazlilikning ahamiyati haqida ma'lumot beradi. Mavzuda obrazlarning turli janrlar va uslublardagi o'rni, zamonaviy adabiyotda obraz yaratishning yangi yo'nalishlari ham ko'rsatib o'tiladi.
Badіiу asar syujeti va kompozitsiyasi: Mavzu badiiy asarning syujeti va kompozitsiyasi, ularning o'zaro bog'liqligi va uyg'unligini o'rganadi. Syujetning turlari, elementlari, kompozitsiyaning asosiy vositalari va ularning adabiy asardagi o'rni tahlil qilinadi. Turli janrlardagi syujet va kompozitsiya misollari bilan tushuntiriladi.
Ritorika, poetika va she'riyat: Mavzu poetika, ritorik shakllar, lirika, she'riyat tushunchalarini, ularning adabiyotdagi o'rnini o'rganadi. Lirik mubolag'a, ritm, nazm, she'riy shakllar va ularning o'ziga xos xususiyatlari, shuningdek, she'rning ma'nosi va talqini masalalari ko'rib chiqiladi. Mavzu, shuningdek, she'riy ijod namunalarini tahlil qilishga bag'ishlangan.
Adabiy tur va janrlar: Ushbu mavzu adabiy turlarning (epik, lirik, dramatik) asosiy tushunchalari va ularning janrlari, o'ziga xos xususiyatlari bilan tanishtiradi. Epik, lirik va dramatik janrlarning tasnifi, ularning rivojlanish tarixi va xususiyatlari batafsil yoritiladi. Shuningdek, zamonaviy o'zbek adabiyotida ushbu janrlarning o'rni va ahamiyati haqida ham ma'lumot beriladi.
Tіl, ma'no va interpretatsiya: Mavzu til nazariyasi, adabiy til, til va tafakkur o'rtasidagi aloqadorlikni, adabiy tilning xususiyatlarini, nutq turlarini (monolog, dialog, polilog), tavsiflash vositalarini, leksik qatlamlarni o'rganadi. Shuningdek, tilning ma'nosi, talqini va interpretatsiya masalalarini ham ochib beradi.
Adabiy asar tahlili va adabiy jarayon: Ushbu mavzu adabiy asar tahlilining tamoyillari, usullari va adabiy jarayonning mohiyatini tushuntiradi. Talaba-o'qituvchi munosabati, adabiy kompetensiya, adabiy ta'sir, adabiy jarayon va uning nazariy jihatlari keng qamrovda o'rganiladi. Shuningdek, hozirgi o'zbek adabiyoti va uning zamonaviy tendensiyalari ham tahlil qilinadi.
Badіiу asarda maqsad va mazmun uyğunligi: Mavzu adabiy asarning maqsadi va mazmunining uyg'unligi, ularning bir-biriga ta'sirini o'rganadi. Ijodiy metod, uslub va adabiy maktablarning o'ziga xos xususiyatlari, ularning adabiyotshunoslik rivojidagi o'rni tahlil qilinadi. Shuningdek, adabiy asarda obraz va obrazlilik masalasi, ularning turlari va yaratilishi ham ko'rib chiqiladi.
Badіiу asarda obraz va obrazlilik: Ushbu mavzu badiiy obraz tushunchasi, uning turlari, ijodkorning qahramon yaratish mahorati, obrazning vazifasi, shuningdek, badiiy asarda obrazlilikning ahamiyati haqida ma'lumot beradi. Mavzuda obrazlarning turli janrlar va uslublardagi o'rni, zamonaviy adabiyotda obraz yaratishning yangi yo'nalishlari ham ko'rsatib o'tiladi.
Badіiу asar syujeti va kompozitsiyasi: Mavzu badiiy asarning syujeti va kompozitsiyasi, ularning o'zaro bog'liqligi va uyg'unligini o'rganadi. Syujetning turlari, elementlari, kompozitsiyaning asosiy vositalari va ularning adabiy asardagi o'rni tahlil qilinadi. Turli janrlardagi syujet va kompozitsiya misollari bilan tushuntiriladi.
Ritorika, poetika va she'riyat: Mavzu poetika, ritorik shakllar, lirika, she'riyat tushunchalarini, ularning adabiyotdagi o'rnini o'rganadi. Lirik mubolag'a, ritm, nazm, she'riy shakllar va ularning o'ziga xos xususiyatlari, shuningdek, she'rning ma'nosi va talqini masalalari ko'rib chiqiladi. Mavzu, shuningdek, she'riy ijod namunalarini tahlil qilishga bag'ishlangan.
Adabiy tur va janrlar: Ushbu mavzu adabiy turlarning (epik, lirik, dramatik) asosiy tushunchalari va ularning janrlari, o'ziga xos xususiyatlari bilan tanishtiradi. Epik, lirik va dramatik janrlarning tasnifi, ularning rivojlanish tarixi va xususiyatlari batafsil yoritiladi. Shuningdek, zamonaviy o'zbek adabiyotida ushbu janrlarning o'rni va ahamiyati haqida ham ma'lumot beriladi.
Tіl, ma'no va interpretatsiya: Mavzu til nazariyasi, adabiy til, til va tafakkur o'rtasidagi aloqadorlikni, adabiy tilning xususiyatlarini, nutq turlarini (monolog, dialog, polilog), tavsiflash vositalarini, leksik qatlamlarni o'rganadi. Shuningdek, tilning ma'nosi, talqini va interpretatsiya masalalarini ham ochib beradi.
Adabiy asar tahlili va adabiy jarayon: Ushbu mavzu adabiy asar tahlilining tamoyillari, usullari va adabiy jarayonning mohiyatini tushuntiradi. Talaba-o'qituvchi munosabati, adabiy kompetensiya, adabiy ta'sir, adabiy jarayon va uning nazariy jihatlari keng qamrovda o'rganiladi. Shuningdek, hozirgi o'zbek adabiyoti va uning zamonaviy tendensiyalari ham tahlil qilinadi.
Badіiу asarda maqsad va mazmun uyğunligi: Mavzu adabiy asarning maqsadi va mazmunining uyg'unligi, ularning bir-biriga ta'sirini o'rganadi. Ijodiy metod, uslub va adabiy maktablarning o'ziga xos xususiyatlari, ularning adabiyotshunoslik rivojidagi o'rni tahlil qilinadi. Shuningdek, adabiy asarda obraz va obrazlilik masalasi, ularning turlari va yaratilishi ham ko'rib chiqiladi.
Badіiу asarda obraz va obrazlilik: Ushbu mavzu badiiy obraz tushunchasi, uning turlari, ijodkorning qahramon yaratish mahorati, obrazning vazifasi, shuningdek, badiiy asarda obrazlilikning ahamiyati haqida ma'lumot beradi. Mavzuda obrazlarning turli janrlar va uslublardagi o'rni, zamonaviy adabiyotda obraz yaratishning yangi yo'nalishlari ham ko'rsatib o'tiladi.
Badіiу asar syujeti va kompozitsiyasi: Mavzu badiiy asarning syujeti va kompozitsiyasi, ularning o'zaro bog'liqligi va uyg'unligini o'rganadi. Syujetning turlari, elementlari, kompozitsiyaning asosiy vositalari va ularning adabiy asardagi o'rni tahlil qilinadi. Turli janrlardagi syujet va kompozitsiya misollari bilan tushuntiriladi.
Ritorika, poetika va she'riyat: Mavzu poetika, ritorik shakllar, lirika, she'riyat tushunchalarini, ularning adabiyotdagi o'rnini o'rganadi. Lirik mubolag'a, ritm, nazm, she'riy shakllar va ularning o'ziga xos xususiyatlari, shuningdek, she'rning ma'nosi va talqini masalalari ko'rib chiqiladi. Mavzu, shuningdek, she'riy ijod namunalarini tahlil qilishga bag'ishlangan.
Adabiy tur va janrlar: Ushbu mavzu adabiy turlarning (epik, lirik, dramatik) asosiy tushunchalari va ularning janrlari, o'ziga xos xususiyatlari bilan tanishtiradi. Epik, lirik va dramatik janrlarning tasnifi, ularning rivojlanish tarixi va xususiyatlari batafsil yoritiladi. Shuningdek, zamonaviy o'zbek adabiyotida ushbu janrlarning o'rni va ahamiyati haqida ham ma'lumot beriladi.
Tіl, ma'no va interpretatsiya: Mavzu til nazariyasi, adabiy til, til va tafakkur o'rtasidagi aloqadorlikni, adabiy tilning xususiyatlarini, nutq turlarini (monolog, dialog, polilog), tavsiflash vositalarini, leksik qatlamlarni o'rganadi. Shuningdek, tilning ma'nosi, talqini va interpretatsiya masalalarini ham ochib beradi.
Adabiy asar tahlili va adabiy jarayon: Ushbu mavzu adabiy asar tahlilining tamoyillari, usullari va adabiy jarayonning mohiyatini tushuntiradi. Talaba-o'qituvchi munosabati, adabiy kompetensiya, adabiy ta'sir, adabiy jarayon va uning nazariy jihatlari keng qamrovda o'rganiladi. Shuningdek, hozirgi o'zbek adabiyoti va uning zamonaviy tendensiyalari ham tahlil qilinadi.
Badіiу asarda maqsad va mazmun uyğunligi: Mavzu adabiy asarning maqsadi va mazmunining uyg'unligi, ularning bir-biriga ta'sirini o'rganadi. Ijodiy metod, uslub va adabiy maktablarning o'ziga xos xususiyatlari, ularning adabiyotshunoslik rivojidagi o'rni tahlil qilinadi. Shuningdek, adabiy asarda obraz va obrazlilik masalasi, ularning turlari va yaratilishi ham ko'rib chiqiladi.
Badіiу asarda obraz va obrazlilik: Ushbu mavzu badiiy obraz tushunchasi, uning turlari, ijodkorning qahramon yaratish mahorati, obrazning vazifasi, shuningdek, badiiy asarda obrazlilikning ahamiyati haqida ma'lumot beradi. Mavzuda obrazlarning turli janrlar va uslublardagi o'rni, zamonaviy adabiyotda obraz yaratishning yangi yo'nalishlari ham ko'rsatib o'tiladi.
Badіiу asar syujeti va kompozitsiyasi: Mavzu badiiy asarning syujeti va kompozitsiyasi, ularning o'zaro bog'liqligi va uyg'unligini o'rganadi. Syujetning turlari, elementlari, kompozitsiyaning asosiy vositalari va ularning adabiy asardagi o'rni tahlil qilinadi. Turli janrlardagi syujet va kompozitsiya misollari bilan tushuntiriladi.
Ritorika, poetika va she'riyat: Mavzu poetika, ritorik shakllar, lirika, she'riyat tushunchalarini, ularning adabiyotdagi o'rnini o'rganadi. Lirik mubolag'a, ritm, nazm, she'riy shakllar va ularning o'ziga xos xususiyatlari, shuningdek, she'rning ma'nosi va talqini masalalari ko'rib chiqiladi. Mavzu, shuningdek, she'riy ijod namunalarini tahlil qilishga bag'ishlangan.
Adabiy tur va janrlar: Ushbu mavzu adabiy turlarning (epik, lirik, dramatik) asosiy tushunchalari va ularning janrlari, o'ziga xos xususiyatlari bilan tanishtiradi. Epik, lirik va dramatik janrlarning tasnifi, ularning rivojlanish tarixi va xususiyatlari batafsil yoritiladi. Shuningdek, zamonaviy o'zbek adabiyotida ushbu janrlarning o'rni va ahamiyati haqida ham ma'lumot beriladi.
Tіl, ma'no va interpretatsiya: Mavzu til nazariyasi, adabiy til, til va tafakkur o'rtasidagi aloqadorlikni, adabiy tilning xususiyatlarini, nutq turlarini (monolog, dialog, polilog), tavsiflash vositalarini, leksik qatlamlarni o'rganadi. Shuningdek, tilning ma'nosi, talqini va interpretatsiya masalalarini ham ochib beradi.
Adabiy asar tahlili va adabiy jarayon: Ushbu mavzu adabiy asar tahlilining tamoyillari, usullari va adabiy jarayonning mohiyatini tushuntiradi. Talaba-o'qituvchi munosabati, adabiy kompetensiya, adabiy ta'sir, adabiy jarayon va uning nazariy jihatlari keng qamrovda o'rganiladi. Shuningdek, hozirgi o'zbek adabiyoti va uning zamonaviy tendensiyalari ham tahlil qilinadi.