Экология

Ushbu kitob ekologiya fanining asosiy tushunchalari, uning rivojlanishi, predmeti, tabiat va inson munosabatlari, bioekologiya, ekologik tizimlar, biosfera, tabiat resurslaridan foydalanish va ularni muhofaza qilish, atmosfera, suv, tuproq va metallurgiya sanoatining ekologik muammolari hamda ularning oldini olish choralari haqida ma'lumot beradi. Kitobda shuningdek, energetika va konchilik sanoati ekologiyasi, shaxsiy va jamoviy ekologik madaniyatni shakllantirish kabi mavzular ham yoritilgan. Kitob zamonaviy ekologik muammolarni tushunish va ularga yechim topishga qaratilgan.

Asosiy mavzular

ECOLOGIA FANI, UNING RIVOJLANISHI, PREDMETI VA VAZIFALARI: Ekologiya fani tirik organizmlar va atrof-muhit o'rtasidagi o'zaro bog'liqlikni o'rganadi. Uning predmeti biosfera, uni tashkil etuvchi tirik va notirik komponentlar hamda ularning o'zaro ta'siridir. Ekologiyaning asosiy vazifasi tabiatni muhofaza qilish, resurslardan oqilona foydalanish va ekologik muvozanatni saqlashdir.
ATROF MUHIT MUHOFAZASINING HUQUQIY ASOSLARI: Ushbu bo'limda O'zbekiston Respublikasining ekologik siyosati, tabiatni muhofaza qilishda davlat boshqaruvi organlari va jamoat tashkilotlarining roli, ekologik monitoring va ekspertiza hamda atrof-muhitni muhofaza qilish bo'yicha xalqaro harakatlar yoritilgan. Shuningdek, O'zbekiston Respublikasining tabiatni muhofaza qilishga oid qonunlari va qonunosti hujjatlari haqida ma'lumot beriladi.
MUHIT VA ORGANIZMLARNING YASHASH SHAROITI: Ushbu mavzu organizmlarning yashash sharoiti, uni belgilovchi ekologik omillar (abiotik, biotik va antropogen) va ularning klassifikatsiyasi hamda organizmlarga ta'sir ko'rsatuvchi asosiy ekologik qonunlar (optimum, pessimum, iqlim va boshqalar)ni tushuntiradi.
BIOLOGIK MAKROTIZIMLAR EKOLOGIYASI: Mavzu biologik makrotizimlar, jumladan, populyatsiya, biofenoz va bio-geofenozlarning tushunchasi, tuzilishi, ularning o'zaro bio-tik munosabatlari va biologik xilma-xillikni saqlash muammolarini yoritadi.
EKOLOGIK TIZIMLAR HAQIDA TUSHUNCHI: Ushbu mavzu ekologik tizim (ekotizim) tushunchasi, uning tarkibiy qismlari, moddalar aylanishi va energiyaning oqimi, ekotizimlarning mahsul-dorligi va dinamikasi, shuningdek, turli tabiiy muhitlar ekotizimlari haqida ma'lumot beradi.
ODAM EKOLOGIYASI: Mavzu insonni biologik tur sifatida, uning sog'lig'ining yashash muhitiga bog'liqligi va insoniyat rivojlanishini cheklovchi omillar (demografik o'sish, ekologik tangliklar)ni tahlil qiladi.
ATROF MUHITNING IFLOSLANISHI: Ushbu mavzu atrof-muhitning ifloslanishining turlari, uni ifloslovchi manbalar, chiqindilar va ularning xavfliligi hamda favqulodda vaziyatlar va ekologik xavf-xatarlar haqida ma'lumot beradi.
BIOSFERA TA'LIMOTI: Mavzu biosferaning tuzilishi, moddalar aylanishi, insonning biosferadagi faoliyati va noosfera, hamda biosferani saqlashning dolzarb masalalarini yoritadi.
TABIIY RESURSLAR: Ushbu mavzu tabiat resurslarining ta'rifi va klassifikatsiyasi, ulardan foydalanishning printsiplari va qoidalari, shuningdek, tabiat resurslarini muhofaza qilish aspektlarini tushuntiradi.
ATMOSFERANI MUHOFAZA QILISH: Mavzu atmosfera, uning tuzilishi, tarkibi, Yer hayoti uchun ahamiyati, atmosfera ifloslanishi va uni oldini olish choralari haqida ma'lumot beradi.
SUV RESURSLARINI MUHOFAZA QILISH: Ushbu mavzu suv resurslarining umumiy ma'lumotlari, ulardan xalq xo'jaligida foydalanish, suvning ifloslanishi va uni tozalash usullari, shuningdek, O'rta Osiyoda suv resurslaridan foydalanish va ularni muhofaza qilish bo'yicha ma'lumotlarni o'z ichiga oladi.
YER RESURSLARINI MUHOFAZA QILISH: Mavzu tuproq, uning ahamiyati, dunyo yer resurslari, tuproq unumdorligining pasayishi sabablari va tuproqni muhofaza qilish choralari haqida ma'lumot beradi.
METALLURGIYA SANOATINING EKOLOGIK ASPEKTLARI: Ushbu mavzu metallurgiya sanoatining umumiy ekologik xususiyatlari, qattiq va suyuq chiqindilardan muhofaza qilish, shuningdek, chang va gazlardan muhofaza choralari haqida ma'lumot beradi.