Процессы освоения и орошения земель в Центральной Фергане В 50-60 годах XX века.
Ushbu maqola Oʻrta Osiyo respublikalarida, xususan, Oʻzbekistonda, 1950-1960-yillarda qishloq xoʻjaligini, ayniqsa paxtachilikni rivojlantirish, yangi yerlarni oʻzlashtirish va sugʻorish tizimlarini kengaytirish boʻyicha olib borilgan davlat siyosati va uning oqibatlarini tahlil qiladi. Maqolada keyingi besh yillik (1951-1955 yillar) rejalarda va Oʻzbekiston Kompartiyasi Markaziy Qoʻmitasining IX qurultoyida (1952 y.) paxtachilikni rivojlantirish, sugʻoriladigan yerlarni kengaytirish va yangi yerlarni oʻzlashtirish asosiy vazifa sifatida belgilangani koʻrsatilgan. 1952-1954 yillardagi hukumat qarorlari va buyruqlari asosida Fargʻona vodiysida, xususan, Fargʻona, Andijon va Namangan viloyatlarida yangi yerlarni oʻzlashtirish va sugʻorish ishlari jadallashgani, bu ishlarga katta miqdorda mablagʻ sarflangani hamda bu jarayonning iqtisodiy va ekologik oqibatlari haqida soʻz boradi. Maqolada Fargʻona vodiysida paxta yetishtirishni koʻpaytirish maqsadida olib borilgan bu siyosat natijasida koʻp tarmoqli xoʻjalik rivojlanishining buzilgani, qishloq xoʻjaligida monokultura — paxtachilikning ustunlik qozongani, bu esa salbiy oqibatlarga olib kelgani taʼkidlanadi.
Asosiy mavzular
- Oʻrta Osiyoda qishloq xoʻjaligini rivojlantirish: Maqolada 1950-60 yillarda Oʻrta Osiyoda, xususan Oʻzbekistonda qishloq xoʻjaligini rivojlantirish, ayniqsa paxtachilikni koʻpaytirish borasida olib borilgan siyosat tahlil qilinadi. Bu davrda paxtachilikni rivojlantirish va sugʻoriladigan yerlarni kengaytirish asosiy maqsad qilib belgilangan.
- Fargʻona vodiysida yangi yerlarni oʻzlashtirish va sugʻorish: Fargʻona vodiysida yangi yerlarni oʻzlashtirish va sugʻorish ishlari 1953 yildan boshlab jadal surʼatlarda olib borilgan. Buning uchun katta miqdorda mablagʻ sarflangan va maxsus qurilish trustlari tashkil etilgan. Bu jarayon Fargʻona, Andijon va Namangan viloyatlarida ayniqsa kuchli boʻlgan.
- Paxtachilikning ustunlik qozonishi va uning oqibatlari: Paxta yetishtirishni koʻpaytirish maqsadida olib borilgan keng koʻlamli ishlar natijasida qishloq xoʻjaligida paxtachilik monokulturasi ustunlik qozongan. Bu esa xoʻjalikning koʻp tarmoqli rivojlanishini buzgan va salbiy ekologik oqibatlarga olib kelgan.