Проектирование автомобильных дорог

Ushbu metodik qo'llanma «Avtomobil yo'llarini loyihalash» fanidan amaliy mashg'ulotlar uchun tayyorlangan. Unda avtomobil yo'llarini loyihalashning asosiy nazariy va amaliy jihatlari, shu jumladan yo'llarning tasniflanishi, asosiy parametrlarini aniqlash, yo'l qismlarini loyihalash, ko'priklar va quvurlar hisob-kitobi, yo'l qiyaliklarini loyihalash kabi muhim masalalar yoritilgan. Qo'llanma talabalarga avtomobil yo'llari qurilishining asosiy tamoyillari va hisob-kitob usullarini o'rgatishga qaratilgan.

Asosiy mavzular

Avtomobil yo'llarining asosiy parametrlarini belgilash: Ushbu bo'limda avtomobil yo'llarining klassifikatsiyasi, yo'l qatnov qismining va yer ko'tarmasining asosiy parametrlari, shu jumladan yo'l toifalari, yo'llarning kengligi, yo'l cheti, yo'l o'rtasidagi ajratish chiziqlari, ko'rinish masofalari, yo'lning umumiy parametrlari haqida ma'lumot beriladi.
Avtomobil yo'llarining harakatlanish qismlari va yer ko'tarmalarini hisoblash: Ushbu bo'limda avtomobil yo'llarining harakatlanish qismlari va yer ko'tarmalarini hisoblashning nazariy asoslari, shuningdek, turli yo'l qatnov qismlari va yer ko'tarmalarining kengligini aniqlash usullari ko'rsatilgan. Misollar yechish orqali amaliy ko'nikmalar shakllantiriladi.
Yurishga qarshilik koeffitsientini aniqlash: Bu bo'limda avtomobil yo'llarining turli qoplamalarida yurishga qarshilik koeffitsientini aniqlash usullari, jumladan, yo'l qoplamasi turiga, avtomobilning harakatlanish tezligiga va boshqa omillarga bog'liqligi tushuntirilgan.
Avtomobil yo'llarining kontur variantlarini topografik xaritaga qo'yish: Ushbu bo'limda avtomobil yo'llarining kontur variantlarini to'g'ri xaritalash va joylashtirish usullari, xususan, tepaliklar va egri chiziqlarni xaritaga tushirish, ularning elementlarini hisoblash bo'yicha ko'rsatmalar berilgan.
To'g'ri va egri chiziqlar ro'yxatini tuzish: Bu bo'limda avtomobil yo'llarining to'g'ri va egri qismlarining elementlarini hisoblash, ularni «To'g'ri va egri chiziqlar ro'yxati»ga kiritish tartibi bayon etilgan. Shuningdek, hisob-kitoblar asoslanganligini tekshirish usullari ham ko'rsatilgan.
Avtomobil yo'llari variantlarini taqqoslash: Bu bo'limda avtomobil yo'llarining turli variantlarini texnik-iqtisodiy ko'rsatkichlar bo'yicha taqqoslash, ularning ustunlik va kamchiliklarini aniqlash, eng maqbul variantni tanlash mezonlari keltirilgan.
Yo'l rejasini loyihalash: Ushbu bo'limda avtomobil yo'lining rejasini chizish, unga tegishli ma'lumotlarni (pikelyar, egilish burchaklari, radiuslar va boshqalar) kiritish tartibi ko'rsatilgan. Xarita shkalasi va chizish usullari tushuntirilgan.
Yer yuzasi balandliklarini yo'nalish bo'yicha aniqlash usullari: Bu bo'limda yo'l joylashgan hududning yer yuzasi balandliklarini aniqlashning interpolyatsiya va ekstrapolyatsiya kabi usullari, shuningdek, gorizontal chiziqlardan foydalanish bo'yicha amaliy mashg'ulotlar keltirilgan.
Avtomobil yo'lida ko'rinishni hisoblash: Ushbu bo'limda avtomobil yo'llarida haydovchilarning xavfsiz harakatlanishi uchun zarur bo'lgan ko'rinish masofalarini hisoblash usullari, jumladan, turli harakatlanish sharoitlari uchun ko'rinish masofalarini aniqlash bayon etilgan.
Suv o'tkazgich quvurlarning teshiklarini hisoblash: Bu bo'limda avtomobil yo'llarida suv o'tkazgich quvurlar diametrini va uzunligini aniqlash, yomg'ir va erish suvlarining oqimini hisoblash bo'yicha nazariy va amaliy ma'lumotlar berilgan.
Kichik inshootlarning teshiklari va balandliklarini hisoblash: Ushbu bo'limda kichik ko'priklar va boshqa inshootlarning teshiklari va balandliklarini hisoblash, ularni loyihalash usullari ko'rsatilgan. Harakatlanish tezligi, suv oqimi va boshqa omillar hisobga olinadi.
Profilli chiziqlar uchun setkalarni joylashtirish va loyihaviy chiziqni belgilash: Bu bo'limda avtomobil yo'llarining uzunlamasına profilini chizish, unga loyihaviy chiziqni, nazorat va yo'naltiruvchi belgilarini qo'yish usullari tushuntirilgan. Millimetr qog'ozidan foydalanish va shkalalarni tanlash haqida ma'lumot beriladi.
Vertikal qiyaliklarni loyihalash: Ushbu bo'limda avtomobil yo'lining proektiv chizig'idagi burilishlarda vertikal qiyshiqlarni loyihalash usullari, jumladan, Антонов va tangens usullaridan foydalanish ko'rsatilgan.