Проблемы трансформациив художественном переводе
Ushbu ilmiy ishning maqsadi – badiiy tarjima jarayonida qoʻllaniladigan lingvistik va lingvistik boʻlmagan omillarni, xususan, tarjima transformatsiyalarini chuqur oʻrganish, ularning nazariy va amaliy jihatlarini tahlil qilish hamda Oʻzbekiston sharqshunosligida ijod qilgan tadqiqotchilarning ushbu sohadagi ilmiy qarashlarini oʻrganishdir. Ishda Pirimqul Qodirovning «Yulduzli tunlar» asari tarjimashunoslikning dolzarb masalalariga bagʻishlangan boʻlib, ushbu asar tarjimasi (oʻzbek tilidan rus va urdu tillariga) misolida turli tarjima transformatsiyalari (leksik, grammatik, kompleks) tahlil qilinadi. Asarning asosiy mohiyati – tarjima sifatini taʼminlashda transformatsiyalarning oʻrni va ahamiyatini ochib berishdan iborat.
Asosiy mavzular
- Tarjima transformatsiyalari nazariyasi: Tarjima transformatsiyasi tushunchasining nazariy asoslari, uning turlari va tasniflari, xususan, leksik, grammatik va kompleks transformatsiyalar, ularning badiiy tarjimada qoʻllanilishi hamda taʼsiri oʻrganiladi. Turli olimlarning (L.S. Barkhdarov, N.K. Garbovski, V.N. Komissarov va boshqalar) transformatsiyalar boʻyicha qarashlari tahlil qilinadi.
- Tarjima transformatsiyalarining amaliy tahlili: Pirimqul Qodirovning «Yulduzli tunlar» romani rus va urdu tillariga qilingan tarjimalari misolida leksik (transkripsiya, translyatsiya, kalkalash, leksik-semantik oʻzgarishlar, konkretizatsiya, generalizatsiya, modulyatsiya, antonim tarjima), grammatik (sintaktik oʻxshashlik, gapni boʻlaklash, grammatik almashtirishlar, gaplarni birlashtirish) va kompleks transformatsiyalar atroflicha tahlil qilinadi. Har bir transformatsiyaning qoʻllanish sabablari va natijalari koʻrsatib oʻtiladi.
- Adabiyotda tarjima muammolari: Oʻzbekiston tarjimashunosligining bugungi kundagi holati, zamonaviy talablari hamda ushbu sohada amalga oshirilgan tadqiqotlar, jumladan, Prezident va hukumat qarorlari taʼsiri haqida soʻz yuritiladi. Shuningdek, jahon tarjimashunosligidagi dolzarb yoʻnalishlar va uslubiy tamoyillar ham qamrab olinadi.