Окислительно-восстановительные реакции
Ushbu o'quv-metodik qo'llanma «Oksilidno-vosstanovitel'nye reaktsii» (Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari) bo'limi bo'yicha Toshkent farmatsevtika instituti talabalari uchun tayyorlangan. Qo'llanmada oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining mohiyati, ularning turlari, tenglamalarini yechish usullari, muhitning ta'siri, murakkab OVRlar, ekvivalentlar, potensiallar, elektroliz va metallarning korroziyasi kabi muhim mavzular batafsil yoritilgan. Kimyo fanining nazariy va amaliy jihatlarini chuqur o'zlashtirish uchun zarur bo'lgan bilimlar tizimli ravishda taqdim etilgan.
Asosiy mavzular
- Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalari: Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining (OVR) tabiatda va sanoatda keng tarqalganligi, ularning ahamiyati, oksidlanish-qaytarilish jarayonlarining asosiy tushunchalari: oksidlanish, qaytarilish, oksidlovchi va qaytaruvchi, oksidlanish darajasi, OVRning turlari (molekulalararo, molekulaichi, disproportsionlanish) haqida ma'lumot beriladi.
- OVR tenglamalarini yechish usullari: Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining tenglamalarini elektron muvozanat usuli va ion-elektron usuli (yarimreaktsiya usuli) yordamida yechish qoidalari, bosqichlari, misollar bilan tushuntiriladi.
- OVRga muhitning ta'siri: Reaksiya muhitining (kislotali, neytral, ishqoriy) OVRning yo'nalishiga va mahsulotlarning hosil bo'lishiga ta'sir etishi, masalan, permanganat ionining qaytarilish mahsulotlarining muhitga bog'liqligi misolida ko'rsatiladi.
- Murakkab OVRlar va potensiallar: Bir necha elementning oksidlanish darajalari o'zgaradigan murakkab OVRlar, shuningdek, oksidlanish-qaytarilish potensiallari va elektrokimyoviy hujayralar, galvanik elementlar, Nernst tenglamasi kabi tushunchalar bilan tanishtiriladi.
- Elektroliz va korroziya: Elektroliz jarayoni, uning turlari (eritmalarning va suyuqliklarning elektrolizi), elektrod jarayonlari, OVRdan foydalanish va metallarning korroziyasi, uni oldini olish usullari haqida ma'lumot beriladi.