Avtomobillarda tashish va harakat xavfsizligini tashkil etish

Ushbu kitob O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta Maxsus Ta’lim Vazirligi, Termiz Davlat Universiteti, Texnika Fakulteti, Er Usti Transport Tizimlari va Inshootlari Kafedrasi tomonidan tayyorlangan, "Avtomobillarda Yuk va Passajirlar Tashish Asoslari" fanidan laboratoriya ishlari uchun uslubiy qo’llanmadir. Unda avtomobil transportining asosiy ekspluatatsion xususiyatlari, yuk tashish, passajir tashish va ularni tashkil etish, avtomobil vositalarini tanlash va hisoblash, marshrutlarni tuzish, yuk va passajir oqimini tahlil qilish, harakatni tashkil etish, ortish-tushirish jarayonlari, yo'l harakat xavfsizligi kabi muhim mavzular chuqur yoritilgan.

Asosiy mavzular

• 1-LABORATORIYA ISHI TRANSPORT VOSITALARI EKSPLUATASION XUSUSIYATLARI: Ushbu laboratoriya ishi avtomobillarning asosiy ekspluatatsion xususiyatlari va o’lchamlari hamda massa ko’rsatkichlarini o’rganishga qaratilgan. Unda avtomobilning dinamikligi, yonilg’i iqtisodligi, boshqaruvchanligi, turg’unligi, o’tganligi, harakat ravonligi, sig’dira olishligi, mustahkamligi, texnik xizmat ko’rsatish va ta’minlashga mosligi kabi jihatlar tahlil qilinadi.
• 2-LABORATORIYA ISHI YUK TASHISH MARSHRUTLARINI TUZISH: Bu laboratoriya ishi shahar (rayon) transport – yo’l tarmog’ida yuk oqimi epyura (sxema)sini qurish, avtoxo’jalikning qulay joylashish joyini aniqlash, harakat marshrutlarini tuzish va olingan marshrutlarni tahlil qilish kabi amaliy ko’nikmalarni shakllantirishga qaratilgan.
• 3-LABORATORIYA ISHI TRANSPORT VOSITASI ISH UNUMIGA TEXNIK-EKSPLUATASION KO’RSATKICHLAR TA’SIRI: Mazkur laboratoriya ishi avtomobil transporti vositalarining ish unumi va ularga texnik ekspluatatsion ko’rsatkichlarining ta’sirini o’rganishga qaratilgan. Unda avtomobilning tonna va tonna-kilometrlardagi unumdorligi aniqlanadi va turli omillarning unga ta’siri tahlil qilinadi.
• 4-LABORATORIYA ISHI TRANSPORT VOSITASINI TANLASH: Ushbu laboratoriya ishi tashish jarayonini amalga oshirishda yuk turiga mos bo’lgan transport vositalarini tanlash va ularga qo’yiladigan talablarni o’rganishga qaratilgan. Bunda bortli avtomobillar va o’zi ag’daruvchi (samosval) avtomobillarni qo’llash qulayligini taqqoslash, avtopoezd va yakka avtomobillarni qo’llash qulayligini taqqoslash kabi mavzularni o’z ichiga oladi.
• 5-LABORATORIYA ISHI MARSHRUTDA ISHLOVCHI AVTOBUSLAR SONINI VA HARAKAT INTERVALINI ANIQLASH: Bu laboratoriya ishi marshrutda ishlovchi avtobuslar sonini va harakat intervalini aniqlashga qaratilgan. Bunda turli usullardan foydalanib, avtobuslarni aniqlash va ular bo’yicha turli ko’rsatkichlar hisoblanadi.
• 6-LABORATORIYA ISHI AVTOKORXONA ISHLAB CHIQARISH DASTURINI HISOBLASH: Mazkur laboratoriya ishi avtokorxonaning ishlab chiqarish dasturini hisoblashga qaratilgan. Bunda avtomobillar harakatini marshrutlashtirish, ularning umumiy sonini aniqlash va harakat intervallari hisoblanadi.
• 7-LABORATORIYA ISHI TRANSPORT VOSITASI HARAKAT GRAFIGINI TUZISH: Ushbu laboratoriya ishi transport vositalarining harakat grafigini tuzishga, yuklarni yetkazish hisoblarini hal etishga hamda transport vositalarining harakat jadvalini tuzishga qaratilgan.
• 8-LABORATORIYA ISHI SHAHARLARARO YUK TASHISHNI TASHKIL ETISH: Laboratoriya ishi ekspluatatsion xarajatlarni aniqlash bo’yicha mavjud usullar bilan tanishish va ularni hisoblashga qaratilgan.
• 9-LABORATORIYA ISHI PASSAJIRLAR OQIMINI KUZATISH VA UNI TAHLIL ETISH: Bu laboratoriya ishi yo’lovchilar oqimini kuzatish usullarini o’rganishga va ular bo’yicha ma’lumotlar to’plashga qaratilgan. Bunda sutka soatlari va marshrut qismlari bo’yicha epyuralar tuziladi.
• 10-LABORATORIYA ISHI MARSHRUTDA ISHLOVCHI AVTOBUSLAR SONINI VA HARAKAT INTERVALINI ANIQLASH: Mazkur laboratoriya ishi marshrutda ishlovchi avtobuslar sonini va harakat intervalini aniqlashga qaratilgan. Bunda turli xil marshrutlar uchun hisob-kitoblar amalga oshiriladi.