Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi

Ushbu kitob o'quvchilarning fiziologik va gigienik xususiyatlarini yoritishga bag'ishlangan bo'lib, maktab yoshidagi bolalarning o'sishi, rivojlanishi, a'zo va tizimlarining faoliyati, kasalliklar va ularning oldini olish masalalari ko'rib chiqiladi. Kitobda sog'lom turmush tarzining ahamiyati, bolalarning o'qish, mehnat va dam olish tartiblari gigienasi, ovqatlanish gigienasi kabi mavzularga alohida e'tibor qaratilgan.

Asosiy mavzular

• Organizmning umumiy qonuniyatlari: Organizmning yaxlit bir tizim ekanligi, o'sish va rivojlanishning o'zaro bog'liqligi, notekisligi, uzluksizligi, geteroxronik va akseleratsiya jarayonlari haqida ma'lumot beriladi. Bolaning turli yosh davrlaridagi o'sish va rivojlanish qonuniyatlari, tana o'lchamlari, vazni va boshqa ko'rsatkichlardagi o'zgarishlar tahlil qilinadi.
• Organizm va muhit: Irsiyatning organizm rivojlanishidagi roli, irsiy kasalliklar, irsiyat va muhitning o'zaro ta'siri, genetik omillar, Mendel qonuniyatlari, xromosomalar va ularning ahamiyati haqida ma'lumotlar beriladi.
• Nerv sistemasining fiziologiyasi va gigienasi: Nerv sistemasining ahamiyati, tuzilishi, funktsiyalari, nerv tolalari, nerv markazlari, bosh miya, orqa miya, shartli va shartsiz reflekslar, nerv tizimining yoshga xos xususiyatlari va gigienasi haqida ma'lumotlar keltiriladi.
• Oliy nerv faoliyatining yosh xususiyatlari: Oliy nerv faoliyati, birinchi va ikkinchi signal sistemalari, nerv faoliyatining tiplari, dinamik stereotip, bolalarda nutqning rivojlanishi va fikrlash qobiliyati kabi mavzular yoritiladi.
• Tayanch-harakat tizimining yosh xususiyatlari va gigiyenasi: Suyaklar, muskullar, bo'g'imlar, harakat apparatining tuzilishi va funktsiyalari, yoshga xos xususiyatlari, qad-qomatning shakllanishi, yassi oyoqlilik, maktab mebellari gigienasi haqida ma'lumot beriladi.
• Ovqat hazm qilish tizimining yosh xususiyatlari va ovqatlanish gigiyenasi: Ovqat hazm qilish organlarining tuzilishi, funktsiyalari, yoshga xos xususiyatlari, ovqatlanish gigienasi, moddalar almashinuvi, vitaminlar va mineral tuzlar haqida ma'lumotlar beriladi.
• Qon va qon aylanish organlarining yosh xususiyatlari: Qonning tarkibi, vazifalari, plazma, shaklli elementlar, eritrotsitlar, leykotsitlar, trombotsitlar, yurak, qon tomirlari, qon aylanish doirasi, arterial bosim, tomir urishi kabi mavzular yoritiladi.
• Nafas olish organlarining yoshga xos xususiyatlari: Nafas olish organlarining ahamiyati, tuzilishi, funktsiyalari, nafas olish harakatlari, gaz almashinuvi, o'pka va havo yo'llari kasalliklari, nafas olish gigienasi haqida ma'lumotlar keltiriladi.
• Ayruv organlarining yosh xususiyatlari. Teri tuzilishi va funktsiyalari: Buyraklar, siydik yo'llari, qovuq, terining tuzilishi, funktsiyalari, yoshga xos xususiyatlari, siydik hosil bo'lish mexanizmi, ayirish organlari kasalliklari, teri kasalliklari va chiniqtirish haqida ma'lumot beriladi.
• Bolalar salomatligi xolati va uni himoyalash: Sog'lom organizm, kasal organizm, yuqumli kasalliklar, organizmni yuqumli kasalliklardan himoya qilish, kasalliklarni yoshga qarab tarqalishi, infektsiyaning tarqalish yo'llari, organizmning o'zini-o'zi ximoya qilish kabi mavzular yoritiladi.
• Ta'lim tarbiya ishlari gigiyenasi: Maktab yoshi, o'quv yili gigiyenasi, dars gigiyenasi, o'quvchilarning kun tartibi, o'quvchilarning mehnat ta'limi gigiyenasi haqida ma'lumotlar keltiriladi.
• Sezgi organlari – analizatorlarning yosh xususiyatlari va gigiyenasi: Analizatorlar, ko'rish organi, eshitish organi, muvozanat organi, teri, hid bilish, ta'm bilish organlarining tuzilishi, funktsiyalari, yoshga xos xususiyatlari va gigienasi haqida ma'lumotlar beriladi.
• Ichki sekretsiya bezlari funktsiyasi va yosh xususiyatlari: Ichki sekretsiya bezlari, gormonlar, gipofiz, qalqonsimon bez, me'da osti bezi, buyrak usti bezlari, jinsiy bezlar kabi mavzular yoritiladi.