Теория и методика физического воспитания.

Ushbu o'quv-uslubiy qo'llanma "Jismoniy tarbiya nazariyasi va uslubiyati" fanidan bakalavriatning 2-kurs talabalari uchun mo'ljallangan. Unda jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi asoslari, jismoniy madaniyatning ijtimoiy ahamiyati, jismoniy tarbiya jarayonining qonuniyatlari, prinsiplari, vositalari va usullari, jismoniy tarbiya nazariyasining boshqa fanlar bilan aloqasi, shuningdek, jismoniy tarbiya jarayonini tashkil etish va boshqarish masalalari batafsil yoritilgan. Qo'llanmada jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi bo'yicha nazariy bilimlar hamda uslubiy ko'rsatmalar keltirilgan. Har bir modul oxirida mavzuni mustahkamlash uchun test savollari berilgan. Qo'llanma talabalarga jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi bo'yicha chuqur bilim berishga, ularning nazariy va amaliy ko'nikmalarini shakllantirishga qaratilgan.

Asosiy mavzular

Modul 1. Jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi predmeti, asosiy tushunchalar, maqsad va vazifalar: Jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi fanining oliy jismoniy tarbiya ta'limi tizimidagi o'rni, "Jismoniy tarbiya", "Jismoniy tarbiya tizimi", "Jismoniy madaniyat", "Jismoniy rivojlanish", "Jismoniy tarbiya ta'limi", "Jismoniy tayyorgarlik", "Sport" tushunchalari, jismoniy tarbiya va sportning maqsadi va vazifalari.
Modul 2. Jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi tarixi va boshqa tarbiya turlari bilan aloqasi: Jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi fanining boshqa fanlar bilan aloqasi, mazkur fan nazariyasining kelib chiqishi va rivojlanish bosqichlari, jismoniy rivojlanish jarayonida aqliy rivojlanish, aqliy rivojlanish vazifalari va vositalari, axloqiy tarbiya, estetik tarbiya, mehnat tarbiyasi, o'zini o'zi tarbiyalash.
Modul 3. Jismoniy madaniyatning jamiyatdagi asosiy funksiyalari va shakllari: Jismoniy madaniyat milliy qadriyatlar tizimidagi o'rni, umumiy madaniyatning bir qismi sifatida jismoniy madaniyat, jismoniy madaniyatning umumiy funksiyalari (estetik, normativ, informativ), xususiy funksiyalari (ta'limiy-tarbiyaviy, amaliy, sport, rekreatsion va sog'lomlashtirish-reabilitatsion), jismoniy madaniyatning asosiy komponentlari va shakllari, umumiy jismoniy madaniyat, sport.
Modul 4. Jismoniy tarbiya vositalarining xususiyatlari: Jismoniy tarbiya vositalarining umumiy tavsifi, jismoniy mashqlarning kelib chiqishi va ahamiyati, jismoniy mashqlarning ta'sirini kuchaytiruvchi omillar, jismoniy mashqlarning mazmuni va shakllari, texnika: texnika asoslari, bosqichlari, detallari, jismoniy mashqlarning tasnifi, tabiatning sog'lomlashtiruvchi kuchlari, gigiyenik omillar.
Modul 5. Nagruzka va dam olishning jismoniy mashqlar bajarishdagi o'zaro aloqasi: Jismoniy nagruzka, nagruzkani dozalash, nagruzka hajmi, intensivligi, nagruzka va dam olishning o'zaro aloqasi, dam olish intervallari, jismoniy tarbiya jarayonida nagruzka va dam olishning o'zaro aloqasi, faol va passiv dam olish, charchash va tiklanish jarayoni, nagruzkani oshirish va vazifalarni murakkablashtirish usullari.
Modul 6. Jismoniy tarbiya vositalari va usullari: Jismoniy tarbiya vositalari va usullarining umumiy tavsifi, ta'limiy va tarbiyaviy vazifalarni amalga oshirish usullari. Og'zaki ta'sir ko'rsatish metodi, ko'rgazmali ta'sir ko'rsatish metodi. Rejalashtirilgan mashq metodi, standart mashq metodi, variativ mashq metodi, birgalikda va navbatma-navbat mashqlar metodi, jismoniy tarbiyada qo'llaniladigan usullar.
Modul 7. Jismoniy tarbiyada faoliyatni tartibga soluvchi tamoyillar: Jismoniy tarbiya umumiy tamoyillarining tavsifi: shaxsning har tomonlama kamol topishiga ko'maklashish tamoyili, jismoniy tarbiya va mehnat hamda harbiy faoliyat bilan bog'liqligi tamoyili, sog'lomlashtirish yo'nalishi tamoyili. Jismoniy tarbiya metodikasining tamoyillari: onglilik va faollik tamoyili, ko'rgazmalilik tamoyili, osonlik va individual yondashuv tamoyili, tizimlilik tamoyili, bosqichma-bosqich murakkablashtirish tamoyili.
Modul 8. Harakat faoliyatini shakllantirish qonuniyatlari: Harakatlarni o'rgatish jarayoni asoslari. Harakat malakalari va ko'nikmalarini shakllantirish jarayoni. Tushunchalar va terminlar. Harakat malakalari. Harakat faoliyati shakllanishi strukturasining tavsifi. Harakat malakalari hosil bo'lishi. Harakat malakasining dinamik stereotipi hosil bo'lishi. Harakat malakalarini shakllantirishda ekstrapolyatsiyaning ahamiyati. Harakat malakalari hosil bo'lishining fazalari. Malakani bir joydan ikkinchi joyga ko'chirish. Ijobiy va salbiy malaka ko'chirilishi. Harakatni mukammal bajarish.
Modul 9. Harakatlar bajarish bosqichlarining tuzilishi va xususiyatlari: Harakatlarni o'rgatish jarayonining tavsifi. Dastlabki o'rgatish bosqichi. Murakkablashtirilgan o'rgatish bosqichi. Davom ettirish va mukammallashtirish bosqichi. Harakatni o'rgatish bosqichlarining vazifalari. Harakatlarni o'rgatish bosqichlarining vositalari va usullari orasidagi o'zaro aloqadorlik.
Modul 10. Jismoniy fazilatlar va ularni tarbiyalashni nazorat qilishning umumiy tavsifi: Jismoniy fazilatlarning umumiy tavsifi. Jismoniy tarbiyada nazorat jarayonining umumiy tomonlari. Pedagogik va boshqa nazorat turlari bilan jismoniy tarbiyada o'zaro aloqadorlik. Dastlabki, operativ, joriy, bosqichli, yakuniy nazoratning xususiyatlari. Jismoniy tarbiyada nazorat turlari.
Modul 11. Koordinatsion qobiliyatlarni tarbiyalash: Chaqqonlikni tarbiyalash metodikasining asoslari. Chaqqonlik tushunchasining tavsifi. Chaqqonlikni rivojlantirishga yo'naltirilgan nagruzkalarning o'zgarishi. Harakat-koordinatsion qobiliyatlari, chaqqonlik, fazoviy "sezgi", "vaqtni sezish", "mushak sezgisi", "kontrast vazifalar metodi", "tortishishni kamaytiruvchi vazifalar metodi".
Modul 12. Tezkorlik qobiliyatlarini tarbiyalash: Tezkorlik tushunchasining tavsifi. Oddiy va murakkab reaksiya. Tezkorlikning fiziologik va biokimyoviy asoslari. Oddiy reaksiyani tarbiyalash. Analitik fikrlash metodikasi. Sensor-motor metodika. Murakkab reaksiyani tarbiyalash. Tanlash reaksiyasi va harakatlanuvchi ob'ektga reaksiyasi. Tezkorlikni tarbiyalash vositalari va usullari. Tezkorlik qobiliyatlari, reaksiyaning tezligi, harakatning yakka tartibdagi tezligi, harakatlar chastotasi (tempi), tezkor mashqlar.
Modul 14. Kuchli qobiliyatlarni tarbiyalash: Kuch tushunchasining tavsifi. Kuchning namoyon bo'lish sharoitlari bilan aloqasi. Insonning jismoniy fazilati sifatida kuch turlari. Portlovchi kuch. Mushak kuchi va sportchi vazni. Kuch mashqlarini bajarishdagi ba'zi talablar. Kuch mashqlarini bajarishda tana holatining ahamiyati. Kuchli qobiliyatlarni tarbiyalash metodikasi. Kuch, o'ziga xos-kuchli qobiliyatlar, mutlaq kuch, nisbiy kuch, tezkor-kuchli qobiliyatlar, kuchni rivojlantirish vositalari, kuchni rivojlantirish usullari.
Modul 15. Chidamlilikni tarbiyalash: Chidamlilik tushunchasining tavsifi. Charchash va chidamlilik. Chidamlilik turlari. Nafas olish va chidamlilik. Har xil intensivlikdagi tsiklik mashqlarni bajarishda chidamlilikni tarbiyalash xususiyatlari. Jang san'atlari va sport o'yinlarida chidamlilikni tarbiyalash xususiyatlari. Chidamlilikni tarbiyalash vositalari va usullari. Chidamlilik, umumiy chidamlilik, maxsus chidamlilik.
Testlar: Jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi bo'yicha bakalavrlar uchun test savollari.