Коллеж ўқувчиларида касбий кўникмаларни шакллантириш методикасини компетенциявий ёндашув асосида такомиллаштириш (“Гидромелиоратив машина ва жиҳозларидан фойдаланиш ва техник хизмат кўрсатиш” таълим йўналиши мисолида)

Ushbu dissertatsiya avtoreferati kasb-hunar ta'limi tizimida zamonaviy gidromeliorativ mashinalar va jihozlardan foydalanish hamda ularga texnik xizmat ko'rsatish bo'yicha kollej o'quvchilarida kasbiy ko'nikmalarni kompetensiyaviy yondashuv asosida shakllantirish metodikasini takomillashtirishga bag'ishlangan. Tadqiqotda ushbu sohada kadrlar tayyorlashning nazariy va amaliy muammolari tahlil qilingan, kompetensiyaviy yondashuv asosida kasbiy ko'nikmalarni shakllantirishning ilmiy-pedagogik tizimi ishlab chiqilgan va amaliyotga tatbiq etilgan.

Asosiy mavzular

• Tadqiqotning dolzarbligi va zarurati: Jahon miqyosida ishlab chiqarish, texnika va texnologiyalarning jadal rivojlanishi, kasbiy faoliyat mazmuni, xarakteri, yo'nalishlari va talablaridagi jiddiy o'zgarishlar mutaxassislarni tayyorlashda kompetensiyaviy va innovatsion yondashuvlarni talab etmoqda. Zamonaviy ta'limning global tendensiyasi hisoblangan pedagogik innovatsiyalar (pedagogical innovations) va kompetensiyaviy talablarni joriy etish muhimdir. Bo'lajak mutaxassislarda kompetensiyaviy yondashuv asosida kasbiy ko'nikmalarni shakllantirish va baholash muhim hisoblanadi.
• Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Tadqiqotning maqsadi — qishloq xo'jaligi kasb-hunar kollejlari o'quvchilarida kasbiy ko'nikmalarni shakllantirish metodikasini kompetensiyaviy yondashuv asosida takomillashtirish. Vazifalari esa quyidagilarni o'z ichiga oladi: kasb-hunar ta'limi tizimi kadrlari malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash institutining ilmiy-tadqiqot ishlari rejalariga muvofiq ish olib borish, o'quvchilarda zamonaviy gidromeliarativ mashina va jihozlaridan foydalanish va texnik xizmat ko'rsatish bo'yicha kasbiy ko'nikmalarni shakllantirishga qaratilgan individual ishlab chiqarish ta'limi jarayonini loyihalash metodikasi va amalda joriy etishning metodik ta'minotini ishlab chiqish, o'quvchilarda kompetensiyaviy yondashuv asosida kasbiy ko'nikmalarni shakllantirish jarayonining tashkiliy-pedagogik tuzilmasini ishlab chiqish va amaliyotda tatbiq etish, o'quvchilarda kasbiy ko'nikmalarining shakllanganlik darajasini aniqlash ko'rsatkichlari va mezonlarini tanlash, ta'lim jarayoniga moslashtirish, tajriba-sinov ishlarini tashkil etish va olingan natijalarni matematik-statistik qayta ishlash.
• Tadqiqotning ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati: Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat: bo'lajak gidromeliarativ mashina va jihozlari texnik-mexanigi kasbiy faoliyatining tashkiliy tuzilmasi va kasbiy kompetensiyalari, kasbiy ko'nikmalarni shakllantirishga ta'sir ko'rsatuvchi pedagogik shart-sharoitlar, o'quv-kasbiy faoliyatini loyihalash va shu jarayonni tashkil etishning tashkiliy-pedagogik tuzilmasi hamda kompetensiyaviy yondashuv asosida takomillashtirilgan mexanizmlar aniqlangan. Tadqiqotning amaliy ahamiyati esa bo'lajak texnik-mexaniklarda kasbiy ko'nikmalarni shakllantirishga qaratilgan metodika va kasbiy masalalar, amaliy didaktik topshiriqlar, mashqlar va testlar tizimi, uslubiy ishlanmalar, nazariy qoidalarni joriy etish mexanizmi, o'quv jarayonini loyihalash modeli, kasbiy kompetensiyalarning shakllanganlik darajasini baholash ko'rsatkichlari va mezonlari, kasbiy kompetensiyalarni shakllantirishga oid ilmiy-amaliy tavsiyalardan kasb ta'limi davlat ta'lim standartlari, o'quv-me'yoriy hujjatlar, o'quv rejalar va dasturlarni takomillashtirishda foydalanishda namoyon bo'ladi.
• Tadqiqot natijalarining aprobatsiyasi va e'lon qilinishi: Tadqiqot natijalari 5 ta xorijiy, 5 ta respublika ilmiy-amaliy anjumanlarida muhokama qilingan va ma'qullangan. Tadqiqot mavzusi bo'yicha jami 20 ta ilmiy-uslubiy ish chop etilgan, jumladan, 1 ta monografiya, 1 ta o'quv-metodik qo'llanma, 14 ta maqola chop etilgan, shundan 1 ta xorijiy va 4 ta MDH davlatlari jurnallarida chop etilgan.
• Xulosa: Tadqiqot yakunida kasbiy kompetensiyalar tushunchasining mohiyati, bo'lajak texnik-mexanikning professional kompetensiyasining tarkibiy qismlari, shuningdek, kompetensiyaviy yondashuv asosida kasbiy ko'nikmalarni shakllantirishning samarali usullari va metodologiyasi aniqlangan. Tadqiqot natijalari asosida tayyorlangan metodik tavsiyalar kasb-hunar ta'limi tizimida o'quvchilarda kasbiy ko'nikmalarni shakllantirish samaradorligini oshirishga qaratilgan.