KIMYO (Fizikaviy va kolloid kimyo) (Biologiya-tuproqshunoslik fakulteti talabalari uchun uslubiy qo‘llanma)
Ushbu kitob "Kimyo (Fizikaviy va kolloid kimyo)" fanidan tayyorlangan bo'lib, O'zbekiston Respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi Mirzo Ulug'bek nomidagi O'zbekiston Milliy universiteti tomonidan biologiya-tuproqshunoslik va ekologiya ta'lim yo'nalishlari talabalari uchun mo'ljallangan uslubiy qo'llanmadir. Kitobda fizikaviy kimyo va kolloid kimyo fanining asosiy nazariy qismlari, jumladan termodinamika, eritmalarning xossalari, elektrolitlar, dispers sistemalar, elektrokimyoviy hodisalar, shuningdek, kolloid kimyo va uning amaliy jihatlari chuqur yoritilgan. Shuningdek, kitobda har bir mavzu bo'yicha nazorat savollari va testlar hamda laboratoriya mashg'ulotlari uchun ham materiallar keltirilgan. Kitob o'zbek tilida yozilgan bo'lib, zamonaviy talablar asosida tayyorlangan.
Asosiy mavzular
- Fizikaviy kimyo fani va uning uslublari. Termodinamika asoslari: Ushbu mavzu fizikaviy kimyo fanining tarixi, rivojlanishi, asosiy tushunchalari, termodinamika qonunlari (nol, birinchi, ikkinchi, uchinchi qonunlar), entropiya, entalpiya, Gess qonuni, termodinamik parametrlar (harorat, bosim, hajm), holat funksiyalari, jarayonlar (izotermik, izobarik, izoxorik, adiabatik), issiqlik sig'imi kabi mavzularni o'z ichiga oladi.
- Eritmalar. Raul va Genri qonunlari. Krioskopiya va ebulioskopiya: Mavzu eritmalar nazariyasiga bag'ishlangan. Unda eritmalar, ularning turlari, fizik-kimyoviy xossalari, Raul va Genri qonunlari, krioskopiya va ebulioskopiya hodisalari, osmotik bosim, molyar massani aniqlash kabi masalalar chuqur yoritilgan.
- Elektrolit eritmalarining xossalari: Ushbu mavzu elektrolitlar, ularning dissotsilanishi, elektrolitik dissotsilanish nazariyasi, Arrhenius nazariyasi, Vant-Goff osmotik koeffitsienti, elektrolitlarning elektr o'tkazuvchanligi, solishtirma va ekvivalent o'tkazuvchanlik, dissotsilanish darajasi va konstantasi, gidroksidlar va metallarning kimyoviy faolligi kabi masalalar yoritilgan.
- Dispers sistemalarning elektr xossalari. Elektrokinetik xodisalar: Mavzu dispers sistemalarning elektr xossalariga, jumladan elektroforez, elektroosmos, Dorn effekti, oqib chiqish potensiali kabi elektrokinetik xodisalarga bag'ishlangan. Shuningdek, qo'sh elektr qavat nazariyalari (Gelmgols, Perren, Gui-Chepmen, Shtern nazariyalari) hamda zarrachalarning zaryadini aniqlash usullari keltirilgan.
- Kolloid sistemalarning molekulyar – kinetik xossalari: Ushbu mavzu Broun harakati, diffuziya, osmotik bosim kabi kolloid sistemalarning molekulyar-kinetik xossalarini o'rganadi. Shuningdek, kolloid zarrachalarning harakatiga ta'sir etuvchi omillar va ularning mexanik xossalari ham yoritilgan.
- Sedimentatsiya: Mavzu dispers sistemalarning barqarorligi, sedimentatsiya hodisasi, uning ahamiyati va usullari, sedimentatsion analiz, disperslik darajasi, zarrachalarning o'lchamlarini aniqlash kabi masalalar bilan tanishtiradi.
- Mikrogeterogen sistemalar. Aerozollar. Tuproq kolloidlari: Ushbu mavzu mikrogeterogen sistemalar, jumladan emulsiyalar, suspenziyalar, ko'piklar, aerozollar va tuproq kolloidlari, ularning xossalari, hosil bo'lishi va qo'llanilishi haqida ma'lumot beradi.