Tsiklopentadien gidrirlash bilan siklopenten ishlab chiqarish texnologiyasi va qo’llanilish sohalari
Ushbu hujjat «Organik kimyo va og'ir organik sintez texnologiyasi» kafedrasida talaba Mirtoirov Sarvar Zoxid o'g'lining «Siklopentadien gidrirlash bilan siklopenten ishlab chiqarish texnologiyasi va qo'llanilish sohalari» mavzusidagi bitiruv malakaviy ishiga topshirig'i va hisob-tushuntirish axborotini o'z ichiga oladi. Ishda siklopentadienni gidrirlash jarayoni, texnologiyasi, asosiy qurilmalar va ularning mexanik hisobi, issiqlik balansi, atrof-muhit muhofazasi, shuningdek iqtisodiy qismi batafsil yoritilgan.
Asosiy mavzular
- KIRISH: O'zbekiston kimyo sanoatining bugungi kundagi o'rni, rivojlanishi va korxonalarning roli haqida ma'lumot beriladi. Tadqiqotning maqsadi va vazifalari, mavzusi aniqlangan.
- XOM ASHYO VA TAYYOR MAHSULOT TASNIFI: Siklopenten, siklopentadien, alyuminiy oksidi, alyuminiy gidroksidi, nikel oksidi, xrom oksidi kabi xomashyo va tayyor mahsulotlarning fizik-mexanik va ekspluatatsion xususiyatlari, formulalari, molekulyar massalari, erish va qaynash haroratlari keltirilgan.
- TEXNOLOGIK QISM: Gidrirlash reaksiyalari, katalitik gidrirlash, siklopenten sintez texnologiyasi, siklopentadienni gidrirlash bilan siklopenten olishning texnologik qurilmasi batafsil yoritilgan. Reaktsiyalar, katalizatorlar, texnologik sxemalar va jarayonning asosiy bosqichlari tushuntirilgan.
- MATERIALLAR BALANSI: Siklopenten ishlab chiqarish jarayonining materiallar balansi, ya'ni kirish va chiqishdagi moddalar miqdorlari hisoblab chiqilgan. Texnik siklopentadien, azot-vodorod aralashmasi, tsirkulyatsion gazlar va tank gazlarining tarkibi va miqdorlari keltirilgan.
- REAKTORINING MEXANIK HISOBI: Birinchi bosqich reaktorining texnik tasnifi keltirilgan. Reaktorning o'lchamlari, ish bosimi, ish harorati, issiqlik uzatish yuzasi, katalizator hajmi va boshqa texnik ko'rsatkichlari ko'rsatilgan. Shuningdek, reaktorning truba bo'shlig'ining ko'ndalang kesimi yuzasi va gaz aralashmasining fiktiv tezligi hisoblangan.
- ISSIQLIK BALANSI: Reaktorning issiqlik balansining umumiy ko'rinishdagi tenglamasi keltirilgan. Gaz aralashmalarining o'rtacha, hajmiy issiqliklari hisoblangan. Siklopentadienni gidrirlash reaktsiyasining issiqligi aniqlangan.
- ATROF-MUHIT MUHOFAZASI: O'zbekiston Respublikasida ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish masalalariga oid qonunchilikni takomillashtirish, tabiiy resurslardan samarali foydalanish, biologik xilma-xillikni saqlash kabi yo'nalishlar bo'yicha qabul qilingan qonun loyihalari va olib borilgan ishlar haqida ma'lumot berilgan. Atmosferaga tashlanayotgan ifloslantiruvchi moddalar va suvdan foydalanish me'yorlari hamda chiqindilarni tozalash usullari yoritilgan.
- FUQARO MUXOFAZASI: Fuqoro muhofazasiga oid xuquqiy va me'yoriy hujjatlar, korxonada fuqoro muhofazasini tashkil etish vazifalari, favqulotda vaziyatlar va ularga tayyorgarlik choralari haqida ma'lumot berilgan. Shaxsiy himoya vositalari va ulardan foydalanish tartiblari ham ko'rsatilgan.
- ISHLAB CHIQARISH JARAYONINI AVTOMATLASHTIRISH: Siklopenten ishlab chiqarish texnologiyasini o'rganish, polipropilenni polimerlanish bo'limini avtomatlashtirish masalasi, reaktor qurilmasining funktsional sxemasi, boshqaruv tizimi va uning elementlari haqida ma'lumot berilgan. MATLAB dasturi yordamida tizimning blok-sxemasi tuzilgan va avtomatik boshqarish tizimi koeffitsientlari aniqlangan.
- IQTISODIY QISM: Siklopenten ishlab chiqarish jarayonlari texnologiyasi tizimining iqtisodiy qismini ko'rsatgichlari hisoblangan. Ishlab chiqarish dasturi, moddiy sarflar, transport xarajatlari, ish haqi, amortizatsiya, foyda, rentabillik kabi ko'rsatkichlar keltirilgan. Ishlab chiqarish tannarxining kalkulyatsiyasi ham berilgan.
- XULOSA: Siklopenten va siklopentadienni gidrirlash jarayonlari o'rganilib, texnologik parametrlari va optimal sharoitlari aniqlangan. Texnologik tizim tanlab olingan, materiallar balansi, issiqlik balansi, mexanik hisoblar va avtomatlashtirish tizimi ko'rib chiqilgan. Loyihaning iqtisodiy samaradorligi hisoblangan.
- FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR: Bitiruv ishini tayyorlashda foydalanilgan ilmiy-texnik adabiyotlar, monografiyalar va internet manbalari ro'yxati keltirilgan.