Noan`anaviy energiya manbalari

Ushbu Referat Oʻzbekiston Respublikasi Xalq ta'limi vazirligi Navoiy Davlat Pedagogika Instituti II- kurs G guruh talabasi Egamova Irodaning "Ekologik toza energiya turlari va nanotexnologiya fanidan" mavzusidagi ilmiy ishidir. Unda asosiy energiya turlari, ularning an'anaviy va noan'anaviy usullari, ularning afzalliklari va kamchiliklari, ekologik muammolar, quyosh va shamol energiyasidan foydalanish kabi muhim masalalar yoritilgan. Shuningdek, nanotexnologiyalarning kelajakdagi ahamiyati haqida ham ma'lumot berilgan. Ushbu referat o'quvchilarda energiya samaradorligi, atrof-muhitni muhofaza qilish va kelajak avlodlar uchun energiya resurslarini tejash kabi muhim tushunchalarni shakllantirishga qaratilgan.

Asosiy mavzular

Energiya turlari va zaxiralari: Energetika jamiyat hayotida muhim o'rin tutadi. Insoniyat sivilizatsiyasining rivoji doimo ishlatilayotgan energiyaning hajmi va turlari bilan chambarchas bog'liq. Biroq, milliy va jahon iqtisodiyotining bugungi kundagi rivoji tabora energiya resurslarining haddan ortiq ko'p ishlatilishi va unga bog'liq holda ular hajmining kamayib borishiga sabab bo'lmoqda. Bu o'z navbatida resurslar taqchilligi va ekologiya muommolarini keltirib chiqarmoqda. Fizika fani ekologik muammolar va energiya turlari haqida ma'lumot beradi.
Elektr energiyasini olishning an'anaviy va noan'anaviy usullari: Elektr energiyasini olishning an'anaviy usullari jumlasiga issiqlik elektr stansiyalari (I.E.S.) kiradi. Bular gaz, ko'mir va neft mahsulotlari bilan ishlaydi. Atom elektr stansiyalari (AES) ham an'anaviy usullardan biri hisoblanadi. Noan'anaviy usullar esa quyosh, shamol, geotermal, biomassalar va dengiz to'lqinlari energiyasidan foydalanishni o'z ichiga oladi. Ushbu usullar ekologik tozaligi va qayta tiklanishi bilan ajralib turadi.
Elektr energiyasida ishlab chiqarish bilan bog'liq ekologik muammolar: Tabiat bilan jamiyat o'rtasidagi munosabatlarning buzilishi har xil ekologik ziddiyatlarni keltirib chiqardi. Amudaryo quyi qismidagi ekologik fojiya, jumladan, zaharli moddalarning ishlatilishi, daryo suvlaridan noto'g'ri foydalanish, mineral o'g'itlardan foydalanishning buzilishi, yerlarning o'zlashtirilishi, to'qayzorlarning yo'qolishi ekologik muvozanatni buzilishiga olib keldi. Tabiatni muhofaza qilishga e'tibor bermaslik insoniyatni oziq-ovqat mahsulotlari bilan ta'minlashga, sanoatni rivojlantirishga va umuman insoniyatning yashashi uchun zarur bo'lgan sharoitning yomonlashishiga olib keladi. Bu muammolar global tus olgan.
Quyosh energiyasidan foydalanish: Quyosh energiyasi milliard yillardan buyon Yerga sochilib turadi. Uni elektr tokiga aylantirish uchun fotoelementlar va quyosh batareyalari ishlatiladi. Geliotexnika esa quyosh energiyasini amalda foydalanish bilan shug'ullanadi. Quyosh energiyasi kommunal xo'jalik, issiqxona va boshqa maqsadlarda ishlatiladi. O'zbekiston quyosh energiyasidan foydalanish uchun qulay hudud hisoblanadi. Bu yerda quyoshli kunlar yiliga 2200-3000 soatni tashkil etadi. Qishloq joylarida suv ta'minoti, issiqlik va elektr energiyasini ta'minlashda quyosh texnologiyalaridan foydalanish mumkin.
Shamol energiyasidan foydalanish: Shamolning katta kuchi hisobiga ekologik toza texnologiyali elektr energiya ishlab chiqarish katta ahamiyatga ega. Shamol tegirmonlari yordamida mexanik yoki elektr energiyasi olish mumkin. Shamol energiyasi uning tezligining kubiga proporsionaldir. Shamol agregatlari 100 kVt gacha elektr energiya ishlab chiqaradi. Katta shamol agregatlari 750 kVt dan 2 MVt gacha quvvatli turbinalarga ega bo'lib, ular shamol elektrostansiyalariga joylashtiriladi. Shamol energiyasini rivojlantirish uchun Daniya, AQSh, Germaniya kabi mamlakatlar tajribasidan foydalanish mumkin.
Nanotexnologiyalar taraqqiyot omili: Nanotexnologiyalar kimyoviy jarayonlarda katalizatorlar ishlab chiqarishda, shuningdek, fotoelementlarning samaradorligini oshirishda muhim rol o'ynaydi. Bu texnologiyalar kelajakda energiya sohasida yangi imkoniyatlarni yaratishi mumkin.