Технология получения ацетата инулина из порошка клубней топинамбура (helianthus tuberosus l.)
Ushbu dissertatsiya ishi Yer sabzi (Helianthus tuberosus L.) klubchalari kukuni — glycoinnovitdan inulin va uning hosilalari (asetatinulin)ni olish texnologiyasini ishlab chiqish va oʻrganishga bagʻishlangan. Tadqiqotda Yer sabzining kimyoviy tarkibi, inulinning tuzilishi va xossalari, undan turli hosilalar olish usullari, shuningdek, olingan mahsulotlarning fiziko-kimyoviy xossalari batafsil oʻrganilgan. Yer sabzidan olingan inulin va uning hosilalari dori-darmon vositalari, oziq-ovqat va parfyumeriya sanoatida qoʻllanilishi mumkinligi koʻrsatib berilgan. Ishda tajriba-sinov ishlari natijasida olingan maʼlumotlar, grafiklar va jadvallar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Yer sabzisi (Helianthus tuberosus L.) haqida umumiy ma'lumot: Yer sabzisi — koʻp yillik oʻsimlik boʻlib, uning ildiz mevalari oziq-ovqat va davolash maqsadlarida ishlatiladi. Kimyoviy tarkibi boʻyicha Yer sabzisi koʻp jihatdan kartoshkaga oʻxshash, lekin foydali xossalari bilan ajralib turadi. Unda inulin, vitaminlar, mikroelementlar va boshqa koʻplab biologik faol moddalar mavjud.
- Inulin va uning xossalari: Inulin — polisaharid boʻlib, fruktozadan iborat. U inson organizmida shakar sifatida emas, balki bifido va laktobakteriyalarning oʻsishini ragʻbatlantiruvchi prebiotik sifatida taʼsir koʻrsatadi. Inulin qon shakarini va xolesterinni kamaytiradi, immunitetni koʻtaradi, oshqozon-ichak tizimi kasalliklarida foydali.
- Yer sabzisi klubchalari unidan inulin va uning hosilalarini olish: Yer sabzisi klubchalari kukuni (glycoinnovit)dan inulinni ajratib olish uchun qayta kristallanish usuli qoʻllanilgan. Soʻngra inulindan turli xil reagentlar yordamida asetil-, nitrat- va karboksimetil-inulin kabi hosilalar olingan.
- Olingan inulin va uning hosilalarini tadqiq qilish: Olingan inulin va uning hosilalari Infraqizil (IK) spektroskopiya, termogravimetrik analiz va boshqa zamonaviy usullar yordamida oʻrganilgan. Ularning molekulyar massasi va fizik-kimyoviy xossalari aniqlangan.
- Inulin va uning hosilalarining amaliy ahamiyati: Yer sabzidan olingan inulin va uning hosilalari qandli diabet, ateroskleroz, semirish kabi kasalliklarni davolashda, shuningdek, oziq-ovqat va parfyumeriya sanoatida keng qoʻllanilishi mumkin.