Факторы, влияющие на процесс экстрагирования сырья

Ushbu maqola Oʻzbekistonda tabiiy xomashyolardan CO2-ekstraktlarini olish texnologiyasini takomillashtirish va ishlab chiqarish samaradorligini oshirish boʻyicha olib borilgan tadqiqotlar natijalarini taqdim etadi. Tadqiqotda ekstraksiya jarayoniga ta'sir qiluvchi asosiy omillar, jumladan, harorat, bosim, xomashyoning maydalanish darajasi va gidrodinamik sharoitlarning ta'siri batafsil o'rganilgan. Har bir omilning ekstraksiya jarayonining samaradorligiga qanday ta'sir ko'rsatishi eksperimental ma'lumotlar va nazariy tushunchalar asosida tahlil qilingan. Xususan, haroratning oshishi diffuziya koeffitsientini va ekstraksiya tezligini oshirishi, lekin ma'lum bir optimal nuqtadan keyin bu samaradorlik pasayishi mumkinligi ta'kidlangan. Bosimning ta'siri, ayniqsa, CO2 ekstraksiyasida, harorat bilan birgalikda muhim ahamiyatga ega ekanligi ko'rsatilgan. Shuningdek, xomashyoning maydalanish darajasi va gidrodinamik sharoitlarning optimallashtirilishi ham umumiy jarayon samaradorligini oshirishda hal qiluvchi rol o'ynashi qayd etilgan.

Asosiy mavzular

• Haroratning ta'siri: Haroratning oshishi ekstraksiya jarayonining tezligini oshiradi, chunki bu diffuziya koeffitsientining ortishiga olib keladi. Biroq, haroratning ma'lum bir optimal nuqtagacha ko'tarilishi kerak, chunki undan oshib ketsa, natija kamayishi mumkin. Eng samarali harorat rejimi odatda 20-30° C oralig'ida bo'ladi.
• Bosimning ta'siri: Traditsion suyuq erituvchilar bilan ishlatiladigan bosimning kichik o'zgarishlari (2 MPa gacha) kam ta'sir qiladi. CO2 ekstraksiyasida esa optimal bosim haroratga bog'liq bo'lib, 5,84-6,55 MPa oralig'ida (odatda +20-+25°C haroratda) samarali hisoblanadi. Bosim, shuningdek, mexanik ta'sir orqali hujayra strukturasini ochishga yordam berishi mumkin.
• Xomashyoning maydalanish darajasi: Xomashyoning maydalanish darajasi ekstraksiya jarayonining tezligiga sezilarli ta'sir qiladi. Optimal maydalash darajasi materialning ichki tuzilishi, namlanishi va boshqa jismoniy xususiyatlariga bog'liq. Har bir jarayon uchun eng maqbul zarra hajmini tajriba orqali aniqlash tavsiya etiladi.
• Gidrodinamik sharoitlarning ta'siri: Ekstraksiya jarayonida gidrodinamik sharoitlarning yaxshilanishi, ya'ni ekstraktantning xomashyo bilan o'zaro harakatini optimallashtirish, jarayon samaradorligini oshirishga yordam beradi. Bu aralashtirish, tebranish, aylanish, markazdan qochma kuchlar va boshqalar orqali amalga oshirilishi mumkin.