O‟rta sharq olimlarining fan rivojiga qo‟shgan hizmatlari
Ushbu bitiruv malakaviy ishi O'rta Sharqning buyuk allomalarining fan rivojiga qo'shgan hissalari haqida. Ishda IX-XI va XII-XV asrlarda yashagan allomalar, jumladan Abu Abdulloh Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy, Abul Abbos Ahmad ibn Muhammad ibn Nosir al-Farg'oniy, Abu Rayhon Muhammad ibn Ahmad al-Beruniy, Ibn Sino, Mahmud ibn al-Husayn ibn Muhammad Qoshg'ariy, G'iyosiddin Abulfath Umar ibn Ibrohim Xayyom, shuningdek, IX-XV asrlarda yashagan Amir Temur davridagi va temuriylar davridagi ilm-fan rivojlanishi, jumladan, Mirzo Ulug'bek va Alouddin Ali ibn Muhammad al-Qushchi kabi buyuk allomalarning ilmiy meroslari hamda ilmiy faoliyatlari keng yoritilgan. Kitobda ularning asosiy ilmiy asarlari, kashfiyotlari va ilm-fanga qo'shgan hissasi chuqur tahlil qilingan.
Asosiy mavzular
- Abu Abdulloh Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy: Al-Xorazmiyning qomusiy olimligi, algebra va algoritmlar fani asoschisi ekani, uning ilmiy merosi va jahon ilm-faniga qo'shgan hissasi haqida batafsil ma'lumot berilgan.
- Abul Abbos Ahmad ibn Muhammad ibn Nosir al-Farg'oniy: Al-Farg'oniyning astronomiya, matematika va geografiya sohasidagi buyuk hissasi, uning "Samoviy harakatlar va umumiy ilmi nujum kitobi" asari va uning jahon ilm-fanidagi o'rni haqida ma'lumot berilgan.
- Abu Rayhon Muhammad ibn Ahmad al-Beruniy: Al-Beruniyning qomusiy olimligi, fanining turli sohalariga qo'shgan hissasi, "Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar" va "Hindiston" kabi mashhur asarlari hamda dunyo ilm-faniga qo'shgan bebaho hissasi haqida ma'lumot berilgan.
- Ibn Sino: Ibn Sino (Avitsenna)ning tabobat ilmining asoschisi ekani, uning falsafa, matematika va boshqa fanlarga qo'shgan hissasi, jumladan, "Tib qonunlari" va "Donishnoma" kabi asarlari haqida ma'lumot berilgan.
- Mahmud ibn al-Husayni ibn Muhammad Qoshg'ariy: Mahmud Qoshg'ariyning yer yumaloqligi haqidagi ilmiy qarashlari, uning "Devoni lug'otit turk" asari va fors tilidagi she'riy merosi haqida ma'lumot berilgan.
- G'iyosiddin Abulfath Umar ibn Ibrohim Xayyom: Umar Xayyomning buyuk faylasuf, shoir, astronom va matematik sifatida tanilgani, uning «Xayyom» laqabi va tadqiqotlari, jumladan, isloh qilingan kalendari haqida ma'lumot berilgan.
- Temuriylar davrida ilm-fanning rivojlanishi: Amir Temur davrida ilm-fan, san'at va me'morchilikning jadal rivojlanishi, uyg'onish davri sifatida tan olinishi, temuriy hukmdorlarning ilm-fanga bo'lgan e'tibori haqida ma'lumot berilgan.
- Mirzo Ulug'bek: Mirzo Ulug'bekning buyuk o'zbek astronomi va matematigi, davlat arbobi sifatida tanilgani, uning ilmiy maktabi, "Ziji Ko'ragoniy" asari va jahon ilm-faniga qo'shgan hissasi haqida batafsil ma'lumot berilgan.
- Alouddin Ali ibn Muhammad al-Qushchi: Ali Qushchining Ulug'bekning shogirdi va "davrining Batlimusi" sifatida tanilgani, uning matematika va astronomiya sohasidagi hissasi haqida ma'lumot berilgan.