Ekologik biotexnologiya

Ushbu darslik ekologik biotexnologiya fanining nazariy va amaliy masalalarini yoritib beradi. Unda ekologik muammolarni bartaraf etishda biotexnologiyaning o’rni, chiqindilarni qayta ishlash, organik chiqindilarni biokonversiyalash, tuproq ekologiyasi, suv resurslarini tozalash va tiklash, tabiiy energiya manbalari, biogaz ishlab chiqarish, biomassa energiyasi, suv o’tlaridan foydalanish, biohavfsizlik va ekoxavfsizlik kabi muhim mavzular qamrab olingan. Darslikda har bir mavzu oxirida nazorat savollari va test topshiriqlari ham keltirilgan bo’lib, bu talabalarning bilimini mustahkamlashga yordam beradi. Shuningdek, kitobda fan bo'yicha foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati ham keltirilgan.

Asosiy mavzular

EKOLOGIK BIOTEXNOLOGIYA VA UNING YANGI RIVOJLANAYOTGAN SOHALARI HAMDA ULARDAN FOYDALANISH IMKONIYATLARI: Ushbu mavzuda ekologik biotexnologiyaning mohiyati, uning rivojlanayotgan sohalari va foydalanish imkoniyatlari haqida ma’lumot beriladi. Ekologik biotexnologiya atrof-muhit muammolarini yechishda biotexnologiyaning qo’llanilishi, chiqindilarni qayta ishlash, ifloslanishga qarshi kurash, biotexnologik uslublarning biotexnologik bulmagan texnologiyalar bilan qo’shish masalalari yoritilgan.
OZIQ OVQAT MAXSULOTLARI ISHLAB CHIQARISH KORXONALARI QOLDIQ MAXSULOTLARI UTILIZASIYASI VA IKKILAMCHI MAXSULOTLAR OLISH: Mavzuda oziq-ovqat mahsulotlari korxonalarining qoldiq mahsulotlaridan unumli foydalanish va ulardan ikkilamchi foydali mahsulotlar olishning dolzarb muammolari, jumladan pivo ishlab chiqarish va uzumga ishlov berish jarayonlaridagi chiqindilarni qayta ishlash texnologiyalari va ulardan olinadigan ikkilamchi mahsulotlar haqida so’z boradi.
YENGIL SANOAT MAXSULOTLARI TAYYORLASH KORXONALARI QOLDIQLARINI UTILIZASIYALASH VA IKKILAMCHI MAXSULOTLAR OLISH: Ushbu mavzuda tabiiy tolalar (jun, paxta, ipak) va kimyoviy tolalar ishlab chiqarishdan hosil bo’ladigan chiqindilarni qayta ishlash texnologiyalari va ulardan foydali mahsulotlar olish masalasi ko’rib chiqiladi. Asbest va uning turlari, sanoatda qo’llanilishi hamda uning kimyoviy tarkibi haqida ma’lumot berilgan.
YOG’OCHSOZLIK VA QOG’OZ ISHLAB CHIQARISH KORXONALARI CHIQINDILARI UTILIZASIYASI VA IKKILAMCHI MAXSULOT OLISH: Mavzuda yog’och sanoati va qog’oz ishlab chiqarish korxonalaridan hosil bo’ladigan chiqindilarni qayta ishlash va ulardan ikkilamchi mahsulotlar olish texnologiyalari, sellyulozadan ip olish, viskoza ishlab chiqarish jarayonlari va ulardagi muammolar, shuningdek, atrof-muhitga ta’siri haqida so’z boradi.
QISHLOQ XO’JALIGIDA ORGANIK CHIQINDILAR BIOKONVERSIYASI: Mavzu qishloq xo’jaligida hosil bo’ladigan organik chiqindilarni biokonversiyalash, biogaz va biogumus ishlab chiqarish texnologiyalari, ularning ahamiyati va qo’llanilishi haqida ma’lumot beradi. Unda go’ngni metanli achitish jarayoni, biomassa energiyasi va uning turlari, chorvachilik chiqindilaridan foydalanish kabi masalalar batafsil yoritilgan.
TUPROQ EKOLOGIYASI, UNI TOZALASH VA TIKLASH BIOTEXNOLOGIYALARI: Ushbu mavzu tuproq ekologiyasi, uni ifloslantiruvchi obyektlar, tuproqni tozalash va tiklash biotexnologiyalari, tuproq mikroflorasining roli, mikrobbiotexnologiya va uning ahamiyati haqida ma’lumot beradi. Tuproqning suvni saklash qobiliyati, kislotali va sho’r tuproqlar, fotoperiodizm kabi tushunchalar ham yoritilgan.
SHAHAR MAISHIY VA QATTIQ CHIQINDILARI UTILIZASIYASI VA IKKILAMCHI MAXSULOTLAR OLISH: Mavzuda shahar maishiy va qattiq chiqindilarining utilizasiyasi va ulardan ikkilamchi mahsulotlar olish texnologiyalari, ularning morfologik tarkibi va dunyo mamlakatlari bo’yicha chiqindilarni utilizasiya qilish taqqoslamasi, shuningdek, chiqindilarni qayta ishlash usullari haqida so’z boradi. Atom chiqindilarining utilizasiyasi ham yoritilgan.
KIMYOVIY ISHLAB CHIQARISH KORXONALARI QOLDIQ MAHSULOTLARINI UTILIZASIYALASH VA IKKILAMCHI MAHSULOTLAR OLISH: Mavzu kimyoviy ishlab chiqarish korxonalarining qoldiq mahsulotlaridan unumli foydalanish va ulardan ikkilamchi mahsulotlar olishning dolzarb muammolari, plastmassa ishlab chiqarishdagi chiqindilarni qayta ishlash texnologiyalari va ulardan foydali mahsulotlar olish masalasi ko’rib chiqiladi. Chiqindilarning turlari, ularning paydo bo’lish sabablari va ulardan foydalanish mumkin bo’lgan maqsadlar haqida ma’lumot berilgan.
TOG’-METALLURGIYA SANOATI QOLDIQLARDAN FOYDALANISH BIOTEXNOLOGIYALARI: Ushbu mavzu tog’-metallurgiya sanoati chiqindilaridan foydalanish biotexnologiyalari, O’zbekistonning mineral resurslari, ularning foydalanishdan kelib chiqqan ekologik muammolar, ularning turlari va utilizasiyasi haqida so’z boradi. Yirik konlar va ularning zaxiralari hamda nodir metallar haqida ma’lumotlar keltirilgan.
TABIIY ENERGIYA MANBALARI VA ULARDAN FOYDALANISH: QUYOSH ENERGIYASI, BIOMASSALAR, SHAMOL, DARYO VA DENGIZ TO’LQINLARI: Mavzu tabiiy resurslar tushunchasi, ularning tasnifi, qayta tiklanadigan va tiklanmaydigan tabiiy resurslar, quyosh energiyasi, shamol energiyasi, biomassa energiyasi, daryo va dengiz to’lqinlari energiyasidan foydalanish texnologiyalari va ularning istiqbollari haqida batafsil ma’lumot beradi. Shuningdek, vodorod energetikasi va geotermal resurslar ham yoritilgan.
SUV O’TLARIDAN FOYDALANISH BIOTEXNOLOGIYALARI: Ushbu mavzu suvo’tlarining biologik xususiyatlari, ulardan foydalanish texnologiyalari, biomassa olish, oziqa moddalari va vitaminlar haqida ma’lumot beradi. Chlorella va Scenedesmus kabi suv o’tlarining qo’llanilishi, ulardan oziqa va o’simlik o’stirish uchun foydalanish masalasi ko’rib chiqilgan.
BIOXAVFSIZLIK VA EKOXAVFSIZLIK: Mavzu ekologik muammolar, barqaror rivojlanish, ekologik xavfsizlik, biosfera va uning barqarorligini ta’minlash, radiasion himoya va radiasion xavfsizlik, bioxavfsizlik va ekoxavfsizlik tushunchalari, ularning ahamiyati haqida ma’lumot beradi. Ekologik xavfsizlikni ta’minlashning darajalari ham yoritilgan.