Оvqаtlаnish fiziоlоgiyasi

Ushbu kitob "Oziq-ovqat fiziologiyasi" fanining o'quv dasturi va o'quv rejasiga muvofiq ishlab chiqilgan bo'lib, unda oziq-ovqat mahsulotlarining sifati, xavfsizligi, gigiyenasi, oziq-ovqat mahsulotlarining kimyoviy tarkibi, ularning organizmga ta'siri, oziq-ovqatning to'yimli qiymati, ratsional ovqatlanishning fiziologik asoslari, moddalar almashinuvi, vitaminlar, minerallar, fermentlar, shuningdek, ovqatdan zaharlanish va uning oldini olish kabi muhim mavzular yoritilgan. Kitobda umumiy ovqatlanish korxonalari, ularning jihozlanishi, xodimlarning shaxsiy gigiyenasi, sanitariya qoidalari hamda davolash parhezlari haqida ham ma'lumot berilgan. Kitob talabalar, o'qituvchilar va oziq-ovqat sanoati sohasi mutaxassislari uchun foydali manba bo'lib xizmat qiladi.

Asosiy mavzular

Ovqatlanish fiziologiyasi: Oziq-ovqat mahsulotlarining to'yimli qiymati, ularning organizmda to'la oksidlanishi natijasida chiqqan issiqlik energiyasiga bog'liq bo'lishi, oziq-ovqat mahsulotlarining to'yimliligi tarkibidagi moddalarning miqdori va o'zlashish darajasiga bog'liq bo'lishi.
Modda almashinuvi va energiya: Odam tanasi oqsil (19,6%), yog' (14,7%), uglevod (1%), mineral moddalar (4, 9%) va suvdan (58, 8%) tashkil topgan. Ular organizmni issiqlik bilan ta'minlab, barcha hayotiy jarayonlarni, shu jumladan jismoniy va aqliy mehnatni amalga oshirish uchun zarur bo'lgan quvvatni hosil qilib, doimiy ravishda yuqoridagi moddalarni sarf qiladi.
Oziq-ovqat mahsulotlarining kimyoviy tarkibi: Oziq-ovqat mahsulotlarining tarkibiy qismlari ikkita turga – organik va anorganik moddalarga bo'linadi. Organik moddalarga – oqsil, yog', uglevodlar, vitaminlar, oziq-ovqat kislotalari, fermentlar, rang beruvchi va xushbo'y moddalar kiradi. Anorganik moddalarga – suv va mineral moddalar kiradi.
Vitaminlar: Vitaminlar – tirik organizmda bo'ladigan jarayonlarni biologik jihatdan tartibga soluvchi va katalizatorlik vazifasini o'tovchi, turli kimyoviy tabiatli quyimolekulyar organik birikmalardir.
Ovqatdan zaharlanish va uning oldini olish: Oziq-ovqatdan zaharlanish deb tarkibida organizm uchun zaharli mikroorganizmlar yoki boshqa moddalar bilan zararlangan ovqatni iste'mol qilish natijasida vujudga keladigan og'ir kasallikka aytiladi. Oziq-ovqatdan zaharlanish kasallikning kelib chiqish sababiga ko'ra quyidagi turga bo'linadi: 1. Mikroblardan zaharlanish, 2. Mikroblarga aloqador bo'lmagan zaharlanish, 3. Etiologiyasi aniqlanmagan zaharlanish.
Sanitariya qoidalari va me'yorlar: Umumiy ovqatlanish korxonalari va savdo tarmoqlariga kelib tushadigan oziq-ovqat mahsulotlari har doim mazkur sanitariya-gigiyenik talablarga muvofiq bo'lishi kerak. Mahsulotlarni saqlash va realizatsiya qilish sharoitlari, idishlar va inventarni yuvish qoidalari sanitariya nazoratidan o'tkaziladi.
Davolash taomlari: Bemor kasalligini davolash maqsadida tavsiya etiladigan taomlar davolash taomlari deyiladi. Bu undan ko'zlangan asosiy maqsad davolashning boshqa turlari bilan birga kasallikni keltirib chiqaruvchi omillarga ta'sir etib bemorni tezroq sog'ligini tiklashdir.