Систематизация орнаментов золотого шитья бухары и её символические обозначения
Ushbu maqolada Buxoro oltin kashtachilik san'atining simbolizmi va mazmunli ma'nolari o'rganiladi. O'rta Osiyo oltin kashtachiligi qadimiy ildizlarga ega bo'lib, ayniqsa Temur saroyida keng tarqalganligi haqida ma'lumot beriladi. Maqolada Buxoro oltin kashtachiligining boy va o'ziga xos bezaklari, texnik usullari va ko'p sonli tikuv turlari to'g'risida so'z boradi. Xususan, XIX-XX asr boshlarida «Zarduzi» oltin kashtachiligi Buxoroning o'ziga xos xususiyati bo'lganligi ta'kidlanadi. Maqolada oltin kashtachilikda ikki asosiy bezak turi – o'simliksimon va geometrik shakllar hamda ularning har bir elementi o'ziga xos nom va ma'noga egaligi yoritilgan. O'simliksimon bezaklar ko'pincha gullar va daraxtlardan olingan bo'lsa-da, ular stilizatsiyalashib, geometrik shakllarga aylangan. Oltin kashtachilikka Buxoro me'morchiligi, jumladan, uning aniq tuzilgan hajmlari, yarim doira arklar va boy dekorativ bezaklari ta'sir ko'rsatgan. Shuningdek, maqolada «bodom», «turunj», «anor», «uzum», «lola» kabi meva va gul bezaklarining ma'nolari va ularning ishlatilishi haqida batafsil ma'lumot beriladi. Mazkur bezaklar oilada baxt, osoyishtalik, ko'p farzandli bo'lish va farovonlikni, «turunj» esa oilani yomon ko'zlardan himoya qilishni anglatishi ta'kidlangan. Maqola Buxoro kashtachilik san'atining nafaqat madaniy meros ekanligi, balki zamonaviy moda va dizaynda ham o'z o'rnini topayotganligini ko'rsatadi. Oltin iplar bilan tikilgan kiyimlar o'zining go'zalligi, nafisligi va uslubi bilan ajralib turadi.
Asosiy mavzular
- Buxoro oltin kashtachiligining tarixi va rivojlanishi: Maqolada Buxoro oltin kashtachiligi san'atining qadimiy ildizlari, ayniqsa Temur davridagi taraqqiyoti va XIX-XX asrlardagi «Zarduzi» uslubining o'ziga xos xususiyatlari haqida ma'lumot beriladi. Oltin kashtachilikning saroy san'ati sifatida shakllanishi va uning jamiyatdagi o'rni yoritiladi.
- Buxoro oltin kashtachiligidagi bezak elementlari va ularning ma'nolari: Ushbu bo'limda oltin kashtachilikda keng tarqalgan o'simliksimon va geometrik bezaklar hamda ularning har bir elementining ramziy ma'nolari tahlil qilinadi. «Bodom», «turunj», «anor», «uzum», «lola», «kashkargul» kabi bezaklarning nomi, kelib chiqishi va ular ifodalaydigan ma'nolar (baxt, farovonlik, himoya, sevgi va hokazo) batafsil bayon etiladi.
- Buxoro oltin kashtachiligining zamonaviy yo'nalishlari: Maqolaning yakuniy qismida Buxoro oltin kashtachiligi san'atining bugungi kunda ham o'z ahamiyatini yo'qotmayotganligi, zamonaviy moda va dizaynda uning stilizatsiyalashgan uslublarining qo'llanilayotganligi va ushbu kashtachilikning nafisligi, uslubi bilan ajralib turishi ta'kidlanadi.