Ko`p qavatli uylar oldidagi bolalar maydonchalarini milliy uslubdagi dizyn yechimi

Ushbu diplom ishi Toshkent arxitektura-qurilish instituti

Asosiy mavzular

Kirish: O'zbekiston mustaqillikka erishgach, xalqimizning o'zligini anglashga qiziqishi ortib bormoqda. Landshaft arxitekturasi madaniy merosimizning muhim qismidir. Aholining ko'payishi va inson faoliyatining rivojlanishi yashash muhitini o'zgartiradi. Landshaft arxitekturasining maqsadi atrof-muhitning ekologik, estetik va funksional sifatlarini uyg'unlashtirishdir. O'zbek xalqida obodlik va farovonlik an'analari rivojlangan. Mustaqillik yillarida bu an'analar yanada takomillashdi. Bugungi kunda shaharlarimiz va qishloqlarimiz obodonlashtirilmoqda va landshaft dizayniga alohida e'tibor qaratilmoqda. Landshaft dizayni mutaxassisi nafaqat dizaynni, estetikani, balki tabiatshunoslik va ijodiy yondashuvni ham bilishi kerak. Tarixiy tajribalarga tayanish va iqlim sharoitini hisobga olish muhimdir. Xalqimiz farovonligini oshirishda landshaft dizayni muhim rol o'ynaydi.
Arxitektura qismi: Ko'p qavatli turar joy binolarini landshaft-rekreatsion tashkil etishda quyidagi tamoyillarga amal qilish zarur: loyihadan oldingi bosqichda aholining ijtimoiy-demografik tuzilmasini, ehtiyojlarini, tabiiy sharoitlarni, sanitariya-gigiyenik holati va ekologiyasini hisobga olish; loyihalash bosqichida dam olish turlari va mezonlari bo'yicha zonalash va landshaft elementlarini tanlash. Ko'kalamzorlashtirishda o'simliklarni tanlash va ekishda estetik, sanitariya-gigiyenik va funksional omillarni hisobga olish kerak. Landshaft-rekreatsion muhitlarning barcha elementlari yaxlitligini shakllantirishda o'simliklarni to'g'ri tanlash va yashil kompozitsiyalar tashkil etish muhim ahamiyatga ega. Turar joylar muhitidagi aholi guruhlarining dam olishini ta'minlashda turli yosh guruhlari uchun maxsus maydonchalar tashkil etilishi lozim. Ko'p qavatli turar joy guruhlari hududida aholi dam olishi uchun mo'ljallangan maydonchalardan tashqari, xo'jalik maydonchalari ham loyihalash zarur. Shahar va qishloq aholi punktlarining ko'kalamzorlar tizimini loyihalash va tashkil etishda quyidagi asosiy tamoyillarga amal qilish kerak: yashil ko'kalamzorlarni teng maromda taqsimlash va joylashtirish; yashil ko'kalamzorlar tizimining uzluksizligi va uzviyligini ta'minlash; ichki va tashqi yashil hududlarni bog'lash va ularni yagona kompleks yechimiga keltirish. Ko'kalamzorlar tizimini tashkil etishda quyidagi uch asosiy vazifani hal etish zarur: funksional vazifa, sanitariya-gigiyenik va estetik vazifalar.
Badiiy-dizayn: Landshaft arxitekturasi obyektlaridagi kichik me'moriy shakllar va dekorativ shakllar - bular badiiy bezatish elementlari bo'lib, turli xil funksiyalarni bajarishi mumkin. Badiiy bezatish elementlari yordamida yaxshi ko'rinish effektini va katta hayajonlilikni yaratish mumkin. O'simliklar va gullarning pastdan yoritilishi, yorug'likni maxsus qoplash orqali qiziq kechki stenariyni yaratish mumkin. Yoritgichlarning xususiyatlari muntazam yo'naltirish, ko'zni qamashtirmaslik, yo'l bo'yiga kamroq yoritishni ta'minlash kerak. Qoldiqlarni tashlovchi idishlar ham muhim elementlardir. O'simliklarni guruhlash va kompozisiyalarini yaratishda qishki bog'lar muhitining o'lchamlariga, funksional maqsadlariga va tashqi muhitga qarab tanlash lozim. Soliter - bu yakka o'simlik bo'lib, unga alohida diqqat qaratiladi. Soliterlar katta o'lchamli, ko'rkam, asl shaklli yoki noodatiy rangli bo'lishi mumkin. Solitera kompozitsiyalari fikuslar, palmalar, lianalar va boshqa tur vakillaridan iborat bo'lishi mumkin. Guruhli kompozitsiyalarni gorizontal va vertikal shaklda yaratish mumkin. Vertikal kompozitsiyalar uchun ampel o'simliklaridan foydalanish tavsiya etiladi. Yashil cho'ntakchalar ham dekorativ element sifatida ishlatilishi mumkin. Bunday cho'ntakchalarga o'simliklar ekiladi. "Dabl" usuli - ikki xil o'simlikni bir xil rang va o'lchamda yoki har xil o'lchamda joylashtirishni nazarda tutadi.
Atrof muhit ekologiyasi: Loyihada atrof-muhitga ta'sir etuvchi omillar (kimyoviy moddalar, shovqin, tabiiy resurslardan foydalanish, qattiq chiqindilar) baholanadi. Ob'ekt qurilishida atrof-muhitga ta'sir etuvchi asosiy manbalar: yer maydonini qurilishga olish, yer qazish va montaj ishlari, transport vositalarining ishlashi, qurilish jarayonida suv resurslaridan foydalanish, kimyoviy lok-bo'yoq moddalaridan foydalanish, qattiq chiqindilar hosil bo'lishi. Qurilish jarayonida atrof-muhitga ta'sirini kamaytirish uchun yer ishlarini olib borishda tuproqni namlantirish, texnik xizmat ko'rsatish va texnika xavfsizligi qoidalariga rioya qilish lozim. Ob'ekt qurilishidan so'ng hududning ekologik holati tozalangan suv, daraxt va butalar tufayli salqin va toza havoni ta'minlaydi. Bu esa hududning ekologik mikroiqlimini yaxshilaydi va uni shaharning eng chiroyli joylaridan biriga aylantiradi.
Xulosa: Diplom ishi ko'p qavatli uylar oldidagi bolalar maydonchalarini milliy uslubdagi dizayn yechimini taklif etadi. Loyihada ko'kalamzorlashtirish ishlari, kichik me'moriy shakllar, dekorativ bezaklar, milliy uslubdagi elementlar hisobga olingan. Ishda foydalanilgan materiallar, texnikalar va ekologik talablar ham ko'rib chiqilgan. Toshkent shahri landshaft arxitekturasining bugungi holati va kelajakdagi vazifalari tahlil qilingan. Landshaft arxitekturasi qonun-qoidalari va dizaynerlarning orzusi hisobga olingan. Zamonaviy dizayn tendensiyalari va milliy o'ziga xoslikni uyg'unlashtirish muhim ahamiyatga ega. Ishda inson ekologiyasi va uning tabiat bilan o'zaro munosabatlari ham ko'rib chiqilgan.
Foydalanilgan adabiyotlar: Kitobda Karimov I.A., Mirziyoyev Sh.M.ning asarlari, O'zbekiston Respublikasining tabiatni muhofaza qilish, shahrsozlik kodeksi, atmosfera havosining muhofaza qilish to'g'risidagi qonunlari, ekologik ekspertiza qonuni, Arxitektura darsliklari, Landshaft dizayn o'quv qo'llanmalari, shuningdek, Internet saytlari (www.lex.uz, www.kitob.uz, www.gov.uz, www.wikipedia.org) dan foydalanilgan.