Гипотактик қурилма шаклланишининг когнитив - прагматик хусусиятлари (Ҳозирги ўзбек тили мисолида)
Ushbu dissertatsiya zamonaviy o'zbek tilida gipotaktik tuzilmalar shakllanishining kognitiv-pragmatik xususiyatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Tadqiqotda gipotaktik qurilmalarning tuzilishi, ularning kognitiv va pragmatik jihatlari, derivatsion jarayonlar hamda nutqiy situasiya bilan bog'liqligi atroflicha tahlil qilingan. Tadqiqotning ilmiy yangiligi gipotaktik qurilmalarning kognitiv-pragmatik asoslarini, ularning shakllanishidagi ierarxik munosabatlar va mikrokomponent statusini ochib berishida, shuningdek, sintaktik paradigmalar, invariant qurilmalar hamda nutqiy situatsiyalar asosida shakllangan kognitiv modellar tahlilida namoyon bo'ladi.
Asosiy mavzular
- Gipotaktik qurilmalar va ularning o'rganilish holati: Bu bobda gipotaktik qurilmalarning umumiy va o'zbek tilshunosligida o'rganilishi tahlil qilinadi. Jahon va o'zbek tilshunoslarining gipotaktik qurilmalar bo'yicha fikrlari, ularning sintaktik va semantik xususiyatlari, jumladan, an'anaviy talqinlar, shuningdek, zamonaviy tilshunoslikdagi o'rni ko'rib chiqiladi.
- Gipotaktik qurilmalar shakllanishining kognitiv-pragmatik tamoyillari: Mazkur bobda gipotaktik qurilmalar hosil bo'lishining kognitiv-pragmatik asoslari, derivatsion jarayonlar, mikrokomponentlar hamda ularning sintaktik-pragmatik tavsifi, shuningdek, nutqiy situatsiya bilan bog'liq jarayonlar, jumladan, lokutiv, illokutiv va perlokutiv aktlar tahlili beriladi.
- Nutq situasiya va gipotaktik qurilma derivatsiyasi: Uchinchi bobda gipotaktik qurilmalarning derivatsiyasida nutqiy situatsiyaning roli, sintaktik paradigmalarning shakllanishi, konsept va freym tushunchalarining gipotaktik qurilmalardagi o'rni, shuningdek, nutqiy situatsiyaning tavsifi va uning deyerivatsiyadagi ahamiyati o'rganiladi.