Byudjet mablag’laridan samarali foydalanish – moliya tizimi barqarorligini ta’minlashning muhim omili sifatida
Ushbu maqolada byudjet mablag'laridan samarali foydalanishning moliya tizimi barqarorligini ta'minlashdagi o'rni tahlil qilingan. Iqtisodiyotni liberallashtirish sharoitida byudjet tizimini isloh qilishning yo'nalishlari va byudjet daromadlarini samarali shakllantirish masalalari ko'rib chiqilgan. Ayniqsa, «natijaviylikka yo'naltirilgan byudjetlashtirish» konsepsiyasi va uning O'zbekiston iqtisodiyotida qo'llanilishi hamda mahalliy byudjetlarning moliyaviy mustaqilligini ta'minlashdagi ahamiyati yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Byudjet tizimining barqarorligini ta'minlash: Maqolada byudjet tizimining barqaror ishlashini ta'minlash uchun yo'nalishlar, jumladan, soliq yukini qisqartirish, daromadlarni samarali shakllantirish, xarajatlarni manzilli va maqsadli qilish hamda byudjet ijrosini gaznachilik tizimiga o'tkazish kabi masalalar ko'rib chiqilgan.
- Davlat byudjeti daromadlari tarkibi va soliqlar: 2018 yilda davlat byudjeti daromadlari va ularning tarkibi, xususan, to'g'ri va egri soliqlar ulushi tahlil qilingan. Egri soliqlar, ayniqsa, qo'shilgan qiymat solig'i, aktsiz solig'i va bojxona boji kabi turlarning o'sish tendensiyasi va uning byudjet daromadlariga ta'siri tushuntirilgan.
- Egri soliqlar va mahalliy byudjetlar: Egri soliqlar ustivor ahamiyatga ega bo'layotganligi va bu holat soliq yukini iste'molchilarga o'tkazayotganligidan dalolat beradi. Mahalliy byudjetlar daromadlarida egri soliqlar ulushi yuqori bo'lishiga qaramay, bu ularning moliyaviy mustaqilligini ta'minlamayotgani ta'kidlangan va ularni mahalliy byudjetlar uchun daromad manbai sifatida biriktirish zarurati ko'rsatilgan.
- Natijaviylikka yo'naltirilgan byudjetlashtirish: Maqolada «natijaviylikka yo'naltirilgan byudjetlashtirish» konsepsiyasi va uning O'zbekiston iqtisodiyotida qo'llanilishi bo'yicha fikrlar bildirilgan. Bu konsepsiyaning mazmun-mohiyatini aniqlashtirish va uni amaliyotga tatbiq etish zarurligi ta'kidlangan. Byudjet siyosatining strategiyasi bilan amalga oshirilgan xarajatlar o'rtasidagi bog'liqlikni baholashda ushbu usulning ahamiyati ko'rsatilgan.