Traktor va avtomobillar

Ushbu kitob traktorlar va avtomobillar uchun mo'ljallangan ichki yonuv dvigatellari nazariyasini qamrab oladi. Kitobda dvigatelning asosiy qismlari, ularning ishlash prinsipi, texnik xususiyatlari, ta'minlash, moylash, sovutish va elektr jihozlarining tizimlari batafsil yoritilgan. Shuningdek, nazariy va haqiqiy sikllar, ular orasidagi farqlar, ishchi jarayonlar va nosozliklar ham tushuntirilgan. Oxirgi boblarda dvigatelsozlikning rivojlanish tarixi va istiqbollari ham ko'rib chiqilgan. Kitob ko'p sonli rasmlar va diagrammalar bilan boyitilgan bo'lib, o'quvchiga murakkab jarayonlarni oson tushunishga yordam beradi.

Asosiy mavzular

Kirish. Dvigatellarning tasnifi, tuzilishi va ishlashi. Bazaviy detallar: Dvigatellarning umumiy tasnifi, asosiy mexanizmlari, tizimlari va ularning vazifalari, tarixi hamda rivojlanish bosqichlari haqida ma'lumot berilgan. Shuningdek, dvigatellarning turli turlari, ularning tuzilishi va ishlash prinsipi atroflicha yoritilgan.
Krivoship – shatun mexanizmi: Krivoship-shatun mexanizmining vazifasi, tuzilishi, kinematikasi va detallari bilan bir-biri bilan bog'lanishi tushuntirilgan. Qatorli va V-simon dvigatellarning krivoship-shatun mexanizmlari orasidagi farqlar ham tahlil qilingan.
Gaz taqsimlash mexanizmi: Gaz taqsimlash mexanizmining vazifasi, turlari, tuzilishi va ishlash sharoitlari haqida ma'lumot berilgan. Klapanlar, taqsimlash vali va boshqa detallarning ishlash prinsipi hamda gaz taqsimlash fazalari diagrammalari yoritilgan.
Dvigatellarda ta’minlash tizimi: Dizel va karburatorli dvigatellarning ta'minlash tizimi, uning asosiy qismlari, vazifasi va ishlash tartibi tushuntirilgan. Yonilg'i baklari, filtrlar, nasoslar, karburatorlar va injektorlarning tuzilishi hamda ishlashi haqida batafsil ma'lumot berilgan.
Dvigatellarning moylash tizimi: Moylash tizimining vazifasi, tuzilishi, moylash usullari va asosiy qismlari haqida ma'lumot berilgan. Moy nasosi, moy filtrlari, moy radiatorlari va boshqa detallarning ishlashi hamda nosozliklari ham yoritilgan.
Dvigatellarning sovitish tizimi: Sovitish tizimining vazifasi, turlari, tuzilishi va ishlashi haqida ma'lumot berilgan. Havo va suyuqlik bilan sovitish tizimlari, ularning asosiy elementlari (radiator, nasos, termostat, ventilator) va ularning ishlash prinsipi hamda nosozliklari batafsil tushuntirilgan.
Dvigatelning batareyali o’t oldirish elektr jihozlari: Batareyali o't oldirish tizimining vazifasi, turlari va prinsipial sxemasi hamda ishlash prinsipi yoritilgan. Kontaktli, kontakt-tranzistoli va kontaksiz tizimlar, ularning asosiy qismlari va nosozliklari haqida ma'lumot berilgan.
Dvigatelni yurgazib yuborish tizimlari: Dvigatelni yurgizib yuboruvchi tizimlarga qo'yiladigan talablar va ularning turlari haqida ma'lumot berilgan. Elektr startyor, akumlyator, kalit, startyorning ishlashi, qo'shimcha dvigatel yordamida yurgizib yuborish va dekompressorlar haqida batafsil tushuntirilgan.
Porshenli dvigatellarning nazariy va haqiqiy sikllari: Ichki yonuv dvigatellarining nazariy va haqiqiy sikllari, ularning farqlari, asosiy va yordamchi jarayonlar, gaz almashish jarayoni, kiritish jarayoni va uning omillari hamda turbokompressor yordamida havo haydashning ahamiyati yoritilgan.
Dvigatelsozlikni rivojlanish holati va istiqbillari. Umumiy tushunchalar: Traktor va avtomobil dvigatellari nazariyasining ahamiyati, O'zbekiston va jahon olimlarining hissasi hamda dvigatelga qo'yiladigan asosiy talablar haqida tushuncha berilgan.