Маданийлаштирилган ва ёввойи ўсувчи LAGOCHILUS INEBRIANS ўсимлигини қиёсий кимёвий ўрганиш ва лагохилин ҳосилаларининг сувда эрувчан комплекслари синтези
Ushbu dissertatsiya tabiiy o'simlik bo'lgan Lagochilus inebrians Bge ni madaniylashtirish, uning kimyoviy tarkibini o'rganish va bu o'simlikdan olingan moddalar (asosan lagochilin va uning hosilalari) asosida suvda eriydigan komplekslar sintez qilish hamda ularning gemostatik (qon to'xtatuvchi) faolligini aniqlashga bag'ishlangan. Tadqiqot jarayonida Lagochilus inebrians o'simligining madaniylashtirish bo'yicha optimal sharoitlari aniqlangan, o'simlikning o'sish davrida undagi kimyoviy moddalar va mikroelementlar miqdori o'rganilgan. Shuningdek, lagochilinning turli asetil hosilalari sintez qilinib, ularning Glycyrrhiza glabra o'simligidan olingan glitsirrizin kislota (GK) va uning monoammoniy tuzlari (GKMAT) bilan hosil qilgan suvda eriydigan kompleks birikmalari tadqiq etilgan. Olingan komplekslarning gemostatik faolligi aniqlanib, ulardan «Inebrin» nomli qon to'xtatuvchi dorining asosiy moddasi va uning tabletka shakli ishlab chiqilgan va tibbiyotga joriy etilgan.
Asosiy mavzular
- O'simlikning madaniylashtirish va kimyoviy tarkibini o'rganish: Lagochilus inebrians o'simligini madaniylashtirish bo'yicha optimal sharoitlar aniqlangan. O'simlikning o'sish davridagi kimyoviy tarkibi, ayniqsa, lageroxilin va uning hosilalari hamda mikro- va makroelementlar miqdori o'rganilgan.
- Lagochilinning asetil hosilalarini sintez qilish: Lagochilinning mono-, di-, tri- va tetraasetil hosilalari kimyoviy usullar yordamida sintez qilingan va ularning tuzilishi hamda xossalari o'rganilgan.
- Suvda eriydigan supramolekulyar komplekslar sintezi va tadqiqi: Lagochilinning asetil hosilalari bilan Glycyrrhiza glabra o'simligidan olingan glitsirrizin kislota (GK) va uning monoammoniy tuzlari (GKMAT) dan iborat suvda eriydigan supramolekulyar komplekslar sintez qilingan. Bu komplekslarning tuzilishi, fizik-kimyoviy va spektral xossalari o'rganilgan.
- Supramolekulyar komplekslarning gemostatik faolligi va «Inebrin» preparatini yaratish: Sintez qilingan komplekslarning gemostatik faolligi aniqlangan. Eng yuqori faollikka ega bo'lgan kompleks asosida «Inebrin» nomli qon to'xtatuvchi dori moddasi ishlab chiqilgan va uning tabletka shakli yaratilib, tibbiyot amaliyotiga joriy etilgan.