Диазотроф ризобактериялар экзополисахаридлари асосида кумуш нанозарралари олиш ва уларнинг антимикроб таъсири механизми тадқиқи

Ushbu doktorlik dissertatsiyasi "Diazotrof rizo-bakteriyalar ekzopolisaxaridlari asosida kumush nan-ozarrasi olish va ularning antimikrob tasiri mexanizmlari tadqiqi" mavzusiga bag'ishlangan. Tadqiqotda diazotrof rizo-bakteriyalar tomonidan ishlab chiqarilgan ekzopolisaxaridlardan foydalanib, kumush nan-ozarralarini sintez qilish va ularning turli patogen mikroorganizmlarga qarshi antimikrob ta'sir mexanizmlari o'rganilgan. Tadqiqot natijalari asosida "Bioazot" nomli bio-preparat ishlab chiqilgan bo'lib, u qishloq xo'jaligida ekinlarning hosildorligini oshirish va kasalliklarga qarshi kurashda qo'llanilishi mumkin.

Asosiy mavzular

Diazotrof rizo-bakteriyalarni aniqlash va skrining qilish: Tadqiqotning birinchi bosqichida tuproq va o'simlik rizofilari namunalari asosida ekzopolisaxarid (EPS) sintezlaydigan diazotrof rizo-bakteriyalar ajratib olingan va ularning morfologik-kultural, fiziologik-biokimyoviy va molekulyar-genetik xususiyatlari o'rganilgan. Natijada uchta faol shtamm aniqlanib, ularning genetik xususiyatlari (16S rRNA gen sekvensi) aniqlangan.
Ekzopolisaxarid (EPS) sintezining fizik-kimyoviy omillari va ularning ta'siri: Tadqiqotda shtammlarning har xil substratlarda EPS hosil qilish qobiliyati va uni maksimallashtirish uchun optimal sharoitlar aniqlangan. Shuningdek, EPS sintezi jarayonida ishtirok etadigan genlar (exoK va exoM) va ularning ekspressiyasi o'rganilgan. Qand va tuzning ta'sirida genlarning ekspressiyasi o'zgarganligi, bu esa EPSning tuzilishida o'zgarishlarga olib kelganligi aniqlangan.
Kumush nan-ozarrallarini (Ag-NP) sintezlash va ularning xususiyatlari: Tanlab olingan shtammlarning EPSlari asosida kumush nan-ozarralari (Ag-NP) va kumush xlorid nan-ozarralari (AgCl-NP) sintezlangan. Ularning UV-spektroskopiya, IR-spektroskopiya, rentgen-spektral zondli mikroanaliz, elektron mikroskopiya yordamida o'rganilgan. Olingan nanobiokompozitsiyalar yuqori barqarorlik va o'ziga xos morfologiyaga ega ekanligi aniqlangan.
Nanobiokompozitsiyalarning antimikrob ta'siri: Sintezlangan nanobiokompozitsiyalarning E.coli, Staphylococcus aureus, Candida albicans, Fusarium oxysporum f.sp.vasinfectum va Verticillium dahliae kabi patogen mikroorganizmlarga qarshi yuqori biotsid faollikka ega ekanligi aniqlangan. Nanobiokompozitsiyalarning konsentratsiyasi oshishi bilan antimikrob ta'sir kuchaygan.
"Bioazot" bio-preparatini ishlab chiqish va joriy etish: Tadqiqot natijalari asosida "Bioazot" bio-preparati ishlab chiqilgan. Ushbu preparat paxta, makkajo'xori va kartoshka ekinlari hosildorligini oshirish, tuproq unumdorligini yaxshilash va patogen mikroorganizmlarga qarshi kurashda qo'llaniladi. Preparat O'zbekiston Respublikasi Intellektual mulk agentligi tomonidan patentlangan.