Organik kimyo
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan tayyorlangan Organik kimyo fanidan o'tkazilgan ma'ruzalar matnini o'z ichiga oladi. Unda organik kimyo reaksiyalari, organik birikmalar va ularning tuzilishi, xossalari, olinish usullari hamda kimyoviy o'zgarishlari keng qamrovli tarzda yoritilgan. Kitobda uglevodorodlar (alkanlar, alkenlar, alkadienlar, alkinlar, sikloalkanlar, arenlar), uglevodorodlarning galogenli hosilalari, spirtlar, fenollar, karbonil birikmalar (aldegidlar, ketonlar, karbon kislotalar, ularning hosilalari), aminokislotalar, nitroalkanlar, nitrosoarenlar, galogenarenlar, uglevodlar (monosaxaridlar, disaxaridlar, polisaxaridlar) hamda geterotsiklik birikmalar kabi keng qamrovli mavzular chuqur o'rganilgan. Har bir mavzu nazariy va amaliy jihatdan batafsil bayon etilgan bo'lib, misollar va chizmalar bilan boyitilgan.
Asosiy mavzular
- Organik kimyo: Organik kimyo – uglerod birikmalari kimyosi bo'lib, tabiatda keng tarqalgan va sanoatda muhim ahamiyatga ega bo'lgan moddalar sinfini o‘rganadi. Unda organik birikmalarning tuzilishi, xossalari, olinish usullari va kimyoviy o‘zgarishlari batafsil tahlil etiladi.
- Uglevodorodlar: Kitobda uglevodorodlarning asosiy sinflari, jumladan alkanlar, alkenlar, alkadienlar, alkinlar, sikloalkanlar va arenlar keng yoritilgan. Ularning tuzilishi, izomeriyasi, nomlanishi, olinish usullari va kimyoviy reaksiyalari batafsil bayon etilgan.
- Uglevodorodlarning galogenli hosilalari: Galogenalkanlar, galogenalkenlar, galogenalkinlar va galogenarenlar haqida ma'lumot berilgan. Ularning tuzilishi, xossalari, olinish usullari va kimyoviy reaksiyalari batafsil tahlil etilgan.
- Spirtlar va fenollar: Alkanollarning tuzilishi, nomlanishi, fizik va kimyoviy xossalari, olinish usullari, reaksiyalari keng yoritilgan. Shuningdek, fenollar va ularning gomologlari, tuzilishi, xossalari va reaksiyalari ham batafsil bayon etilgan.
- Karbonil birikmalar: Aldegidlar, ketonlar, karbon kislotalar va ularning hosilalari (murakkab efirlar, angidridlar, amidlar, galogenanhidridlar) haqida batafsil ma'lumot berilgan. Ularning tuzilishi, xossalari, olinish usullari va kimyoviy reaksiyalari keng qamrovli yoritilgan.
- Aminokislotalar va uglevodlar: Aminokislotalarning tuzilishi, xossalari, olinish usullari va reaksiyalari, shuningdek uglevodlarning asosiy sinflari (monosaxaridlar, disaxaridlar, polisaxaridlar) haqida batafsil ma'lumot berilgan.
- Geterotsiklik birikmalar: Geterotsiklik birikmalarning tuzilishi, nomlanishi, tasnifi, olinish usullari va kimyoviy reaksiyalari keng yoritilgan. Pirrol, furan, tiofen, piridin, piperidin, pirimidin, purin kabilar batafsil tahlil etilgan.
- Aromatik birikmalar: Arenlar (benzol, toluol, ksilollar va boshqalar), ularning tuzilishi, xossalari, olinish usullari va reaksiyalari keng yoritilgan. Naftalin, antratsen, fenantren, pirol, piren va boshqa kondensirlangan arenlar haqida batafsil ma'lumot berilgan.
- Aminobirikmalar: Aminlar, arilaminlar, uglevodorodlardagi aminlar, diaminlar, aminokislotalar, nitroalkanlar, nitrosoarenlar, nitroarenalar, galogenarenlar va ularning hosilalari haqida batafsil ma'lumot berilgan. Ularning tuzilishi, xossalari, olinish usullari va reaksiyalari keng yoritilgan.