Матннинг дискурс таҳлилига доир мулоҳазалар
Ushbu kitob tilshunoslik, xususan, diskurs tahlili va uning lingvistik, pragmatik va ijtimoiy-madaniy jihatlarini o'rganishga bag'ishlangan. Unda diskursning mohiyati, uning turli talqinlari, matn bilan o'zaro aloqasi, shuningdek, nutq aktlari nazariyasi va ularning qo'llanilishi atroflicha tahlil qilinadi. Kitobda, shuningdek, og'zaki va yozma matnlarning diskurs tahlili, matndagi grammatik bog'lanishlar va ularning shakllanishi hamda diskursni o'rganish usullari yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Diskursning mohiyati va talqinlari: Kitobda diskurs tushunchasining lug'aviy va ilmiy ma'nolari, turli lingvistik yo'nalishlar tomonidan berilgan talqinlari, diskurs va matnning o'zaro aloqasi, diskursning ijtimoiy-madaniy, stereotip, pretsedent, monolog va dialog kabi ko'rinishlari batafsil yoritilgan.
- Diskurs va nutq aktlari: Natijada, til birliiklarining kommunikativ maqsadlarga erishishdagi roli, ularning nutqiy harakatlarida ifodalanishi hamda diskurs tahlili ko'rib chiqiladi. Bu bobda nutq aktlari, ularning turlari, xususan, performativ va konstatativ nutq aktlari, shuningdek, ularning lingvistik va ijtimoiy jihatlari tahlil qilingan.
- O'zbek tilida diskurs tahlili: Kitobda og'zaki va yozma matn diskurs tahliliga, matnning grammatik bog'lanishlariga, shuningdek, matnning shakllanishiga alohida e'tibor qaratilgan. Jumladan, matndagi retsiya, ellips, substitutsiya kabi bog'lanish vositalari ham tahlil qilingan.
- Diskurs tahlili usullari: Kitobda diskurs tahlilining turli usullari, jumladan, formal va semantik modellar, T. van Deyk modeli, Burke tahlili kabi yondashuvlar tahlil etilgan. Shuningdek, diskursni o'rganishda qo'llaniladigan pragmatik, sotsiolingvistik va lingvistik usullar ham keltirilgan.