Etymology of the english word-stock, the approaches and principles on creating etymological dictionaries of english language
Ushbu maqola ingliz tili lug'at boyligining etimologiyasini, turli lingvistlar tomonidan ingliz etimologik lug'atlarini yaratish yuzasidan qo'llanilgan yondashuvlar va tamoyillarni, shuningdek, bu masaladagi turli gipotezalarni ko'rib chiqadi. Maqola etimologik lug'atlarni yaratishning taqqosiy o'rganishiga bag'ishlangan. Unda etimologiyaning mohiyati, uning ahamiyati, so'z ildizlarini o'rganishning foydalari, so'zlar kelib chiqishining asosiy mexanizmlari (til o'zgarishi, qarz olish, so'z hosil qilish, onomatopiya, tovush ramziyligi) va tadqiqot metodologiyalari (filologik tadqiqot, dialektologik ma'lumotlardan foydalanish, qiyosiy usul, semantik o'zgarishni o'rganish) tahlil qilingan. Shuningdek, etimologik lug'atlarni yaratishning murakkabligi va ularning ahamiyati ham ta'kidlangan.
Asosiy mavzular
- Etimologiyaning mohiyati va ahamiyati: Maqolada etimologiyaning lug'at boyligini kengaytirishdagi o'rni, talabalarning notanish so'zlarni osonroq tushunishlari va ulardan foydalanishlari hamda xorijiy tillarni o'rganishda qanday yordam berishi tushuntiriladi. Etimologiya "so'zning kelib chiqishi" degan ma'noni anglatishi va uning XIX-XX asrlardagi leksikografik tadqiqotlardagi o'rni haqida so'z yuritiladi.
- So'zlar kelib chiqishining asosiy mexanizmlari: Etimologik nazariya so'zlarning til o'zgarishi, boshqa tillardan "qarz olingan so'zlar"ni o'zlashtirish, so'z hosil qilish (so'z qo'shish, qo'shimcha qo'shish), onomatopiya va tovush ramziyligi kabi cheklangan mexanizmlar orqali yuzaga kelishini tan oladi. Maqolada "native" (mahalliy) va "borrowed" (qarz olingan) so'zlar turlari hamda ularning kelib chiqishi, jumladan, hind-evropa tillari oilasiga mansub so'zlar, tananing a'zolari, tabiat hodisalari, hayvonot va o'simliklar nomlari, raqamlar, olmoshlar, fe'llar misolida ko'rsatilgan.
- Etimologik lug'atlar yaratishning tadqiqot metodologiyalari: Maqolada etimologiya tadqiqotining metodlari, jumladan, filologik tadqiqot (so'zning shakli va ma'nosini qadimgi matnlar orqali o'rganish), dialektologik ma'lumotlardan foydalanish (so'zning dialektlardagi variatsiyalarini o'rganish), qiyosiy usul (bir-biriga qarindosh tillarni taqqoslash orqali so'zlarning umumiy ajdodini aniqlash) va semantik o'zgarishni o'rganish (so'z ma'nosining o'zgarishini tahlil qilish) kabi usullar sanab o'tilgan.
- Etimologik lug'atlarning ahamiyati: Etimologik lug'atlar tarixiy lingvistika tadqiqotlarining mahsuli bo'lib, ko'pgina so'zlarning etimologiyasi noaniq yoki tortishuvli bo'lishi mumkin. Bunday hollarda etimologik lug'atlar turli taxminlarni taqdim etadi va mutaxassis adabiyotlarga havola beradi. Ularni yaratish qiyin vazifa bo'lib, har bir lingvist o'z tamoyillaridan foydalanadi. Etimologik lug'atlar o'quvchilarga so'zlar ildizlarini topishga, ularning ma'nolarini tushunishga yordam beradi va bu tilni o'rganishni osonlashtiradi.