Асаб системасининг онтогенези. Нерв тўқимасининг тузилиши

Ushbu o'quv qo'llanma tibbiyot talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, markaziy nerv sistemasining ontogenezi, tuzilishi va funksiyasi, shuningdek, nerv to'qimasining rivojlanishi va tuzilishi haqida ma'lumot beradi. Unda embrionning rivojlanish bosqichlari, nerv sistemasining shakllanishi, neyronlarning tuzilishi va turlari, neyrogliya hujayralari, sinapslar hamda nerv tolalari turlari batafsil yoritilgan. Shuningdek, bolalar nerv sistemasining o'ziga xos xususiyatlari va miya rivojlanishining ontogenetik bosqichlari haqida ham ma'lumot mavjud.

Asosiy mavzular

Markaziy nerv sistemasining ontogenezi: Ushbu mavzu embrionning rivojlanishi jarayonida markaziy nerv sistemasining shakllanishini, ya'ni ektodermadan medulyar plastinkaning hosil bo'lishini, keyinchalik uning medulyar naychaga aylanishini va undan miya pufakchalarining (prosensefalon, mesensefalon, rombensefalon) hosil bo'lishini, hamda ularning rivojlanib beshta miya pufakchalariga aylanishini batafsil bayon etadi. Shuningdek, bosh miyaning hosil bo'lish jarayoni va uning tarkibiy qismlari haqida ham ma'lumot beriladi.
Nerv to'qimasining tuzilishi: Bu mavzu nerv to'qimasining asosiy funksional birligi bo'lgan neyronlarning tuzilishi va vazifasini, ularning rivojlanishini, aksonga va dendritlarga bo'linishini tushuntiradi. Shuningdek, neyron sitoplazmasidagi organoidlar, o'ziga xos kiritmalar va neyronlarning vazifasiga ko'ra turlari (sezuvchi, harakatlantiruvchi, assosiativ) haqida ham ma'lumot beradi. Nerv tolalarining tuzilishi, mielinli va mielinsiz tolalar, Renvye kesishmalari hamda Shvann pardasi haqida batafsil tushuncha beradi.
Nerv sistemasining mikroskopik tuzilishi: Mavzu markaziy nerv sistemasining mikroskopik tuzilishini, ya'ni neyronlar va neyrogliya hujayralarining o'zaro aloqasini yoritadi. Neyrogliya (astrotsitlar, oligodendroglitsitlar, mikrogliali hujayralar) ning vazifalari, xususiyatlari va joylashuvi haqida batafsil ma'lumot beradi. Bu hujayralar qo'llab-quvvatlovchi, himoya qiluvchi va tozalovchi vazifalarni bajaradi.
Sinapslarning tuzilishi: Mavzu neyronlar orasidagi aloqa nuqtasi bo'lgan sinapslarning tuzilishi va vazifasini ochib beradi. Sinapslar orqali nerv impulslarining bir neyrondan ikkinchisiga qanday o'tishi, mediatorlarning roli va sinapslarning turlari haqida ma'lumot beradi.
Bolalar nerv sistemasining xususiyatlari: Ushbu qismda yosh bolalar nerv sistemasining kattalarga nisbatan farqli jihatlari, nerv hujayralarining takomillashmaganligi, miya to'qimasining tuzilishi va nerv tolalarining mielinlanishi haqida ma'lumot beriladi.