Yadro fİzİkasi boyinsha ma`seleler shiǵariw
Ushbu oʻquv-metodik qoʻllanba yadro fizikasining turli boʻlimlari, jumladan, atom yadrosining asosiy xususiyatlari, radioaktivlik, nurlanishning moddalar bilan oʻzaro taʼsiri va yadro reaksiyalari boʻyicha masalalar yechishga bagʻishlangan. Qoʻllanmada har bir mavzu boʻyicha nazariy maʼlumotlar, asosiy formulalar, yechish usullari va oʻzining mustaqil ishlashi uchun namunaviy masalalar hamda mashqlar keltirilgan. Kitob fizika, matematika va tabiatshunoslik yoʻnalishlari boʻyicha tahsil olayotgan talabalar, shuningdek, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari oʻquvchilari hamda oʻqituvchilari uchun moʻljallangan.
Asosiy mavzular
- Kirisiw: Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining taʼlim tizimini rivojlantirishga oid qarorlari hamda zamonaviy oʻquv adabiyotlarini yaratish zarurati haqida soʻz yuritilgan. Qoʻllanmaning maqsadi va uni kimlar oʻqishi mumkinligi haqida maʼlumot berilgan.
- I-BAP. Atom yadrosiniń tiykarģı qásiyetleri: Ushbu boʻlimda atom yadrosining radiusi, bogʻlanish energiyasi, massa defekti, solishtirma bogʻlanish energiyasi kabi asosiy kattaliklarni hisoblash formulalari va ulardan foydalanish usullari koʻrsatilgan. Shuningdek, yarim empirik formula va uning qoʻllanilishi ham tushuntirilgan.
- II-BAP. Radioaktivlik: Radioaktivlikning asosiy qonunlari, yarim yemirilish davri, oʻrtacha umr, radioaktivlikning vaqt oʻtishi bilan oʻzgarishi kabi tushunchalar hamda ularga oid masalalar yechish usullari berilgan. Shuningdek, turli izotoplarning xossalari keltirilgan jadval ham mavjud.
- III-BAP. Nurlanıwdıń zatlar menen tásirlesiwi: Ogʻir zaryadlangan zarralarning moddalar bilan oʻzaro taʼsiri, ionlanish va termo-elektron nurlanishlar, ularning turli moddalardagi qiyinliklarini hisoblash formulalari va qonun-qoidalari bilan tanishtiriladi. Gamma-kvantlarning moddalar bilan oʻzaro taʼsiri ham yoritilgan.
- IV-BAP. Yadrolıq reakciyalar: Yadro reaksiyalarining asosiy turlari, ular uchun energiya va impulsni saqlash qonunlari, reaksiyalar energiyasini hisoblash usullari hamda turli yadro reaksiyalari misolida masalalar yechish koʻrsatilgan. Reaksiya jarayonlarida ishtirok etuvchi zarrachalar hamda ularning kinetik energiyalari hisoblanadi.
- Qosimshalar: Qoʻllanmaning qoʻshimchalar qismida turli moddalarning solishtirma atom massasi va zichligi hamda izotoplar jadvali kabi maʼlumotlar keltirilgan.
- Ádebiyatlar: Qoʻllanmani tayyorlashda foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati keltirilgan.