Expressions of the English culture, national characters and problems of recreating style of author in the translation
Ushbu maqola J.H.Chase asarlarining o'zbek tiliga tarjimasi jarayonida ingliz va o'zbek madaniyatlarining ta'siri, milliy xarakterlarning aks etishi hamda muallif uslubini qayta yaratishdagi muammolar va yechimlar tahliliga bag'ishlangan. Ingliz va o'zbek madaniyatlari o'rtasidagi tafovutlar, jumladan, diniy e'tiqodlar, ijtimoiy me'yorlar, kiyinish odoblari va gender munosabatlari tarjima jarayonida qanday aks etishi misollar orqali ko'rsatilgan. "Come easy go easy" va "Vulture is a patient Bird" kabi asarlarining o'zbek tiliga tarjimalari tahlil qilinib, tarjimonlar duch keladigan qiyinchiliklar, jumladan, so'zlashuv uslubi, idiomatik iboralar, metaforalar va madaniy o'ziga xosliklarni etkazishdagi mahorati yoritilgan. Grammatik, stilistik va leksik transformatsiyalar tarjima sifatiga qanday ta'sir qilishi ham ko'rsatib o'tilgan.
Asosiy mavzular
- Ingliz va o'zbek madaniyatlarining taqqoslanishi: Maqolada ingliz va o'zbek madaniyatlarining diniy e'tiqodlar (xristianlik va islom), ijtimoiy me'yorlar, erkaklar va ayollar munosabati, kiyinish odoblari kabi jihatlari bo'yicha farqlari tahlil qilingan. Bu tafovutlar tarjima jarayonida muallif uslubini etkazishda qanday qiyinchiliklar tug'dirishi haqida so'z boradi.
- Muallif uslubini qayta yaratish muammolari: J.H.Chase kabi yozuvchilarning o'ziga xos uslubini o'zbek tiliga tarjima qilishda duch kelinadigan qiyinchiliklar, jumladan, o'ziga xos so'zlashuv uslubi, idiomatik iboralar, metaforalar va ijtimoiy-madaniy kontekstni etkazishdagi mahorat muhokama qilinadi. Tarjimonlarning uslubni qayta yaratishdagi roli va bu jarayondagi transformatsiyalar (grammatik, stilistik, leksik) tahlil etiladi.
- Tarjima jarayonidagi transformatsiyalar: Tarjima jarayonida yuz beradigan turli xil transformatsiyalar (grammatik, stilistik, leksik) va ularning original asarning ma'nosi, uslubi va madaniy xususiyatlarini saqlab qolishdagi ahamiyati ko'rib chiqiladi. Bunga misol sifatida "cop" so'zining tarjimasi va undagi madaniy farqlar keltirilgan.
- Detektiv janrning o'ziga xosliklari va tarjimasi: J.H.Chase asarlarining detektiv janrga mansubligi, undagi zo'ravonlik, o'lim, boylikka intilish kabi mavzularning ingliz va o'zbek adabiyotidagi tasvirlanishi solishtiriladi. Qahramonlarning qahramonona o'limi va ayol obrazlarining tasviri kabi xususiyatlar tarjima jarayonida qanday aks etishi tahlil qilinadi.