Ulıwma biologiya kursındaǵı quramalı tusinikler hám olardı ózlestiriw ushın metodikalıq qolaylıqlar jaratıw máseleleri

Ushbu kitob O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi vazirligi, Ajiniyaz nomidagi Nukus davlat pedagogika instituti tomonidan chop etilgan. Kitobda «Ulwma biologiya» kursining murakkab tushunchalari va ularni o‘zlashtirish uchun metodik qulayliklar yaratish masalalariga bag‘ishlangan. Kitobda tirilishikning umumiy qonuniyatlari, molekulyar va hujayra darajalaridagi jarayonlar, organizmlarning tuzilishi, oziqlanishi, ko‘payishi, ontogenezi, irsiylanish qonuniyatlari hamda hayot xavfsizligi masalalariga oid ma’lumotlar keltirilgan. Har bir mavzu oxirida nazorat savollari va topshiriqlar berilgan. Kitob biologiya o‘qituvchilari, akademik litsey va kasb-hunar kollejlari o‘quvchilari hamda keng kitobxonlar ommasi uchun mo‘ljallangan.

Asosiy mavzular

• Tirishilikning umumiy qonuniyatlari: Tirishilikning molekulyar va hujayra darajalaridagi umumiy qonuniyatlari, tashqi va ichki omillarning ta’siri, gomeostaz, bioritmlar, anabioz.
• Tirishilikning molekula darajasi: Biologik molekulalar (uglevodlar, lipidlar, oqsillar, nuklein kislotalar), ularning tuzilishi, xossalari va funksiyalari.
• Tirishilikning hujayra darajasi: Hujayraning tuzilishi, organoidlar, hujayra hayotiy jarayonlari (modda almashinuvi, energiya almashinuvi, ko‘payish).
• Tirishilikning organizm darajasi: Organizmlarning tuzilishi, oziqlanishi (avtotrof, geterotrof), nafas olish, ko‘payish (jinsiy va jinsiz), ontogenez, naslga o‘tish va o‘zgaruvchanlik.
• Hayot xavfsizligi: Tabiiy va texnogen ofatlardan himoyalanish, inson salomatligi va xavfsizligi.