Макроиқтисодиёт

Ushbu kitobda O'zbekiston Respublikasioli va o'rta maxsus ta'lim vazirligi hamda Buxoro davlat universitetining Iqtisodiyot va turizm fakulteti Servis sohasi iqtisodiyoti kafedrasi tomonidan tayyorlangan "Makroiqtisodiyot" fanidan ma'ruza matnlari keltirilgan. Unda makroiqtisodiyotning shakllanish tarixi, predmeti, tadqiqot usullari, asosiy ko'rsatkichlari (YaIM, YaMD, SIM, SMd, ShD, ShTD, YMDT), O'zbekiston iqtisodiyotida ularning dinamikasi va tarkibi, shuningdek, pulga talab va taklif nazariyalari, bank tizimi, pul-kredit siyosati, fiskal siyosat, xalqaro savdo nazariyalari va to'lov balansi kabi muhim mavzular atroflicha yoritilgan.

Asosiy mavzular

Makroiqtisodiyotga kirish: Makroiqtisodiyot fanining shakllanish tarixi, predmeti, tadqiqot usullari. "Resurslar-tobarlar va xizmatlar" hamda "daromadlar-xarajatlar"ning doiraviy oqimi modeli. Makroiqtisodiyotning ijtimoiy-iqtisodiy mohiyati va vazifalari, klassik va neo-klassik maktablar qarashlari. Pozitiv va normativ makroiqtisodiyot.
Asosiy makroiqtisodiy ko'rsatkichlar va ularni hisoblash: Milliy iqtisodiyotni tahlil qilishda qo'llaniladigan asosiy ko'rsatkichlar. Yalpi ichki mahsulot (YaIM) tushunchasi, uni hisoblash usullari (ishlab chiqarish, xarajatlar va daromad usullari). YaIMni taqqoslashda ishlatiladigan narxlar indeksi (deflator va iste'mol narxlari indeksi). Makroiqtisodiy ko'rsatkichlar va ularning o'zaro bog'liqligi.
Inqiroz va ishsizlik: Iqtisodiy sikl tushunchasi va uning bosqichlari. Ishsizlikning mohiyati, turlari va darajasi. Ouken qonuni. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi va uning O'zbekistondagi oqibatlari. Inqirozning sabablari va uni bartaraf etish yo'llari.
Inflyatsiya va aksiyainflyatsiya siyosati: Inflyatsiyaning mohiyati, turlari va hisoblash usullari. Talab va taklif inflyatsiyasi. Inflyatsiya va ishsizlik o'rtasidagi bog'liqlik (Fillips egri chizig'i). Aksiyainflyatsiya siyosatining mohiyati va usullari.
AD-AS modeli va makroiqtisodiy muvozanat: AD-AS modelining mohiyati va uni tahlil qilish usullari. Yalpi talab va yalpi taklif egri chiziqlari. Makroiqtisodiy muvozanat va uning buzilishi. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozining AD-AS modeliga ta'siri.
IS-LM modeli: IS-LM modelining mohiyati va AD-AS modeli bilan bog'liqligi. Modelning asosiy tenglamalari. IS va LM egri chiziqlari. Muvozanatni aniqlash va makroiqtisodiy siyosatning ta'siri.
Inson kapitali va iqtisodiy o'sish: Iqtisodiy o'sish tushunchasi va uni o'lchash usullari. Iqtisodiy o'sishga ta'sir etuvchi omillar va uning turlari. Domar, Xarrod va Solou modellari. Texnologik taraqqiyotning iqtisodiy o'sishga ta'siri.
Davlat budjeti va soliq siyosati: Davlat budjetining mohiyati va funksiyalari. Davlat xarajatlari va soliqlarning turlari va funksiyalari. Soliqlar va budjetning o'zaro bog'liqligi. Davlat budjeti bilan bog'liq diskret va nodiskret siyosatlar. O'zbekistonning budjet-soliq siyosatining o'ziga xos xususiyatlari.
Pul bozori va pul taklifi: Pul tushunchasi, funksiyalari va agregatlari. Pulga talabning klassik va Keysh nazariyalari. Pul taklifi va bank multiplikatori. Pul bozori muvozanati.
Valyuta kursi va jahon valyuta tizimi: Valyuta kursi tushunchasi va uni belgilovchi omillar. Valyuta kursining turlari. Xalqaro savdo nazariyalari (Smit, Rikardo, Xekser-Olin). Valyuta kursi va makroiqtisodiy siyosatning o'zaro bog'liqligi.
Tashqi savdo siyosati: Tashqi savdo siyosatining mohiyati va vositalari. Tariflar, kvotalar va subsidiyalar. Tashqi savdo siyosatining rivojlanishining usullari. O'zbekistonning tashqi savdo siyosatining o'ziga xos xususiyatlari.