Чизма геометрия

Ushbu o'quv qo'llanma O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta Maxsus Ta'lim Vazirligi tomonidan tasdiqlangan va Buxoro Muhandislik-Texnologiya Institutida tayyorlangan. Qo'llanma "Chizma Geometriya" fanidan bakalavrlarning nazariy bilimlarini oshirishga qaratilgan. Unda har bir ma'ruza nomi va mavzusi, shuningdek, takrorlash uchun savollar berilgan. Qo'llanma "Chizma Geometriya" va "Muhandislik Grafikasi" fanlarining asosiy qismini yoritib beradi va undan mamlakatimizdagi barcha oliy o'quv yurtlarining talabalari foydalanishlari mumkin.

Asosiy mavzular

Kirish. Chizma va uning maqsadi. Proyeksiyalash usullari. Markaziy, parallel va ortogonal proyeksiyalashning xossalari.: Ushbu mavzu chizma geometriya fanining umumiy maqsadlari, asosiy usullari va ularning xossalari bilan tanishtiradi. Fazodagi shakllarning tekislikdagi tasvirlarini hosil qilish usullari, ularning metrik va pozitsion masalalarini yechish usullari, fazoviy ko'rinishni tasavvur qilish va yaqqol tasvirini chizish usullari, hamda grafik va analitik modellarni o'zlashtirish haqida ma'lumot beradi.
Monj chizmasida nuqtaning ortogonal proyeksiyalari.: Ushbu mavzu nuqtalarning ikkita o'zaro parallel bo'lmagan proyeksiyalar tekisligiga proyeksiyalash orqali ta'minlanishini o'rganadi. Fazoda to'rt qismga bo'linadigan bu tekisliklarning vaziyatlari, ularning kesishishi va natijada hosil bo'lgan proyeksiyalar haqida ma'lumot beradi. Shuningdek, uch chorakda joylashgan nuqtaning chizmasi, uning proyeksiyalarini yasash va ularning joylashuvi haqida batafsil tushuntiriladi.
To‘g‘ri chiziqning ortogonal proyeksiyalari.: Ushbu mavzu to'g'ri chiziqning umumiy va xususiy vaziyatlardagi proyeksiyalarini, ularning tekisliklar bilan kesishishini va o'zaro vaziyatlarini o'rganadi. To'g'ri chiziqning parallel va kesishuvchi holatlari, ularning proyeksiyalari va burchaklarini aniqlash usullari tushuntiriladi.
Xususiy vaziyatdagi to‘g‘ri chiziqlar.: Bu mavzu to'g'ri chiziqlarning proyeksiyalar tekisligiga parallel bo'lgan holatlari (gorizontal, frontal, profil) va ularning proyeksiyalari, hamda proyeksiyalar tekisligiga perpendikulyar bo'lgan to'g'ri chiziqlarni o'rganadi. Shuningdek, to'g'ri chiziqlarning fazoda o'zaro vaziyatlari va ularning kesishish nuqtalarini aniqlash usullari bayon etiladi.
To‘g‘ri chiziqning izlari.: Ushbu mavzu to'g'ri chiziqning tekisliklar bilan kesishish nuqtalarini, ya'ni izlarini o'rganadi. Horizontal, frontal va profil izlarini yasash usullari, shuningdek, to'g'ri chiziqlar va tekisliklarning o'zaro vaziyatlari, parallelligi va kesishishi haqida ma'lumot beradi.
Tekisliklar va ularning chizmada tasvirlanishi.: Ushbu mavzu tekisliklarning umumiy va xususiy vaziyatlarda berilishini, ularning izlarini yasashni, proyeksiyalar tekisliklariga nisbatan vaziyatlarini aniqlashni o'rganadi. Shuningdek, tekislikka parallel va perpendikulyar bo'lgan tekisliklar, ularning yoyilmalari va ularni yasash usullari tushuntiriladi.
Tekislik va to‘g‘ri chiziqning o‘zaro vaziyatlari.: Bu mavzu to'g'ri chiziqning tekislikka tegishli bo'lishi, tekislik bilan kesishishi, parallel va perpendikulyar bo'lishi kabi vaziyatlarni o'rganadi. Shuningdek, to'g'ri chiziq va tekislik orasidagi burchakni aniqlash usullari bayon etiladi.
Tekisliklar kesishishidan hosil bo‘lgan chiziqlar.: Ushbu mavzu ikki sirtning o'zaro kesishish chiziqlarini yasash usullarini, ularning geometrik shakllarini o'rganadi. Konus kesimlari, silindr, sfera va boshqa sirtlarning tekislik bilan kesishishidan hosil bo'lgan chiziqlar va ularning proyeksiyalari haqida ma'lumot beradi.
Sirtlarning yoyilmalarini yasash.: Bu mavzu sirtlarning yoyilmalarini yasash usullarini, jumladan, ko'pyoqliklar, silindr va konuslarning yoyilmalarini uchburchaklar usuli, dumalatish usuli va normal kesim usuli bilan yasashni o'rganadi.
Egri chiziqlar.: Ushbu mavzu egri chiziqlarning geometrik va mexanik xususiyatlarini, ularning turlarini (tekis va fazoviy, qonuniy va qonunsiz), ikkinchi tartibli egri chiziqlarni (aylana, ellips, parabola, giperbola) va ularning proyeksiyalarini aniqlash usullarini o'rganadi. Shuningdek, fazoviy egri chiziqning uzunligini aniqlash usullari ham bayon etiladi.
Ko‘pyoqliklar.: Bu mavzu ko'pyoqliklarning ta'rifini, turlarini, ularning aniqlovchilarini, xossalari, hamda ularning tekis chizmalarda tasvirlanishini o'rganadi. Shuningdek, ko'pyoqliklarning tekislik bilan kesishishi va ularning o'zaro kesishish chiziqlarini yasash usullari bayon etiladi.
Egri chiziqlarning tekislik bilan kesishishi.: Ushbu mavzu egri chiziqlarning tekislik bilan kesishishidan hosil bo'lgan chiziqlarni va ularning proyeksiyalarini yasash usullarini o'rganadi. Konus kesimlari (aylana, ellips, parabola, giperbola) va ularning tekislik bilan kesishishidan hosil bo'lgan chiziqlar tushuntiriladi.
Aksonometrik proyeksiyalar.: Bu mavzu aksonometrik proyeksiyalarning mohiyatini, turlarini (parallel va markaziy), ularning xossalarini, to'g'ri burchakli standart izometriya va dimetriyaning asosiy teoremasini o'rganadi. Shuningdek, aksonometrik proyeksiyalarni yasash usullari bayon etiladi.