Тарихий метрология

Ushbu kitobda muallif O‘zbekiston Mustaqilligining dastlabki yillaridan boshlab rivojlanib kelgan O‘zbekiston metrologiya sohasi, uning umumiy rivojlanishi, taraqqiyot bosqichlari, jahon mamlakatlarida o‘lchov birliklarining tarixi, xususan Qadimgi Sharq, Yunoniston, Rim, Rossiya va Yevropa davlatlari hamda O‘rta Osiyo xalqlarida qo‘llanilgan o‘lchov birliklari hamda metrologiya fani, uning ahamiyati va zamonaviy metrologiya tizimi haqida atroflicha ma’lumot beradi. Shuningdek, kitobda jahon va O‘zbekiston metrologiya sohasining rivojlanishidagi asosiy bosqichlar, o‘lchov birliklarining paydo bo‘lishi va rivojlanish tarixi, ularning o‘zaro nisbati, shuningdek, hozirgi zamon metrologiya tizimi, uning ahamiyati va kelajagi haqida so‘z boradi. Kitob o‘quvchi tarixchilar, metrologlar, shuningdek, metrologiya va o‘lchash birliklari tarixi bilan qiziquvchi barcha uchun foydali manba hisoblanadi.

Asosiy mavzular

• Kirish: O‘zbekistonning ta’lim tizimidagi islohotlar, jumladan, tarix ta’limining ahamiyati va tarix o‘qituvchilarini tayyorlash sifatini oshirish borasidagi muhim vazifalar hamda ushbu metodik qo‘llanmaning maqsadi haqida so‘z boradi. Qo‘llanmadan magistrantlar va o‘rta maktab o‘qituvchilari ham foydalanishi mumkinligi ta’kidlanadi.
• Mavzu: Metrologiya fani va uning vazifasi: Metrologiya so‘zining kelib chiqishi, uning ma’nosi va vazifasi, tarixni o‘rganishdagi ahamiyati, metrologiyaning numizmatika bilan bog‘liqligi, metrologiyaning manbalari va uni o‘rganish uslublari haqida so‘z boradi. Shuningdek, metrologiyaning asosiy muammolari va uni tizimga keltirish yo‘llari haqida ham ma’lumot beradi.
• Mavzu: Tarixiy metrologiyaning rivojlanishi: Metrologiya ko‘makchi tarix fani sifatida qanday paydo bo‘lgani, uning rivojlanish bosqichlari, o‘rta asr metrologiyasining asosiy jihatlari, metrologiya bilan qadimgi Rim va Yunoniston o‘lchov birliklarining bog‘liqligi, slavyan xalqlari qo‘llagan o‘lchov birliklari va ularning rivojlanishi haqida so‘z boradi.
• Mavzu: O‘lchov birliklari tarixidan (Qadimgi Sharqning dastlabki o‘lchov birliklari): O‘lchov birliklarining paydo bo‘lish sabablari, ularning qadimiy tarixidan boshlab, ilk o‘lchov birliklari, ularning nisbiy va taxminiy tabiati, etalon sifatida inson tanasining qismlaridan foydalanish, qadimgi Misr, Bobil, Yahudiy va boshqa Sharq xalqlari qo‘llagan o‘lchov birliklari va ularning rivojlanishi haqida ma’lumot beradi.
• Mavzu: O‘lchov birliklari tarixidan (Qadimgi Yunoniston va Rim o‘lchov birliklari): Yunoniston va Rim metrologiyasining rivojlanishi, ularning o‘ziga xos o‘lchov tizimlari, ularning birliklari, masshtablari, ularning o‘zaro nisbati va metrik tizimga nisbati haqida ma’lumot beradi.
• Mavzu: O‘lchov birliklari tarixidan (O‘rta asr Yevropasida qo‘llanilgan o‘lchov birliklari): O‘rta asr Yevropasida qo‘llanilgan o‘lchov birliklarining asosida Qadimgi Rim o‘lchov tizimining yotishi, ularning o‘zgarishi, Yevropaliklar tomonidan qo‘llanilgan o‘lchov birliklari va ularning o‘zaro nisbati haqida so‘z boradi.
• Mavzu: O‘lchov birliklari tarixidan (Rossiya hududida qo‘llangan o‘lchov birliklari): Rossiyada o‘lchov birliklarining paydo bo‘lishi, rivojlanishi, dastlabki qonunlar, metrik tizimning joriy etilishi va uning ahamiyati haqida so‘z boradi. Rossiyada XVI-XIX asrlarda qo‘llanilgan o‘lchov birliklari va ularning o‘zaro nisbati haqida ham ma’lumot beradi.
• Mavzu: Zamonaviy o‘lchov birliklari: Zamonaviy o‘lchov birliklarining ahamiyati, ularning rivojlanishi va metrologiya fani taraqqiyoti haqida so‘z boradi. Shuningdek, hozirgi kunda qo‘llanilayotgan metrik tizim va uning ahamiyati haqida ma’lumot beradi.
• Mavzu: Mustaqil O‘zbekistonda metrologiya fanining taraqqiyoti: O‘zbekiston mustaqillikka erishgandan so‘ng metrologiya sohasidagi o‘zgarishlar, O‘zbekiston Respublikasi standartlashtirish, metrologiya va sertifikatlashtirish markazining tashkil topishi, metrologiya sohasidagi qonunlar va ularning ahamiyati haqida so‘z boradi.
• GLOSSARIY: Kitobda ishlatilgan asosiy terminlar va ularning qisqacha izohlarining lug‘ati.