Metrоlоgiya, standartlash va sertifikatlash asоslari
Ushbu metodik qo'llanma to'qimachilik iplari, gazlamalar va tabiiy tolalar (paxta, jun, ipak) sifatini belgilovchi O'zbekiston standartlari asosida ularning xossalarini aniqlash, sinash usullari va baholash me'yorlarini o'rgatishga qaratilgan. Unda sertifikatlashtirish tizimi, uning maqsad va vazifalari, hamda "O'zstandart" agentligining tuzilmasi va faoliyati haqida ma'lumotlar berilgan.
Asosiy mavzular
- Chigitli paxtaning sifatini belgilovchi standartlar: Chigitli paxta tolasi uchun ishlatiladigan standartlar, namunalar tanlash, sinash, kompyuterda hisoblash va olingan ma'lumotlarni standartlar bilan solishtirish usullari bayon etilgan. Xususan, paxta tolasi rangi, tashqi ko'rinishi, pishib yetilganlik koeffitsienti, fizik-mexanik ko'rsatkichlari, navi va sinflari bo'yicha me'yorlar keltirilgan.
- Paxta tolasining sifatini belgilovchi standartlar: Paxta tolasining sifati, namunalar tanlash usullari, uni sinash va olingan ma'lumotlarni standartlar bilan solishtirish yoritilgan. Paxta tolasining klassifikatsiyasi, nuqsonlar va iflos aralashmalarning miqdoriga ko'ra sinflarga ajratilishi, hamda konditsion massani hisoblash usullari bayon etilgan.
- Lub va jun tolalarini sifatini belgilovchi standartlar: Lub va jun tolalarining sifatini aniqlash, namuna olish va sinash, chiziqli zichlik va yot aralashmalar miqdorini mikroskopik aniqlash, uzilish kuchi va uzayishini aniqlash usullari keltirilgan. Jun tolasi tarkibi, uning asosiy ko'rsatkichlari va ularni aniqlash usullari batafsil bayon etilgan.
- To'qimachilik iplarining sifatini belgilovchi standartlar: To'qimachilik iplarining sifatini aniqlashda qo'llaniladigan standartlar, namuna tanlash, laboratoriya jihozlarida sinash va olingan ma'lumotlarni kompyuterda hisoblash usullari ko'rsatilgan. Iplarning chiziqiy zichligi, mustahkamligi, uzilishdagi uzayishi va eshilishini aniqlash usullari keltirilgan.
- Tabiiy ipak iplarining sifatini belgilovchi standartlar: Tabiiy ipakning sifatini aniqlash, uning xossalarini (uzilishi, uzilishdagi uzayishi, buramlar soni, nuqsonlar) tajriba jihozlarida sinash va olingan ma'lumotlarni standartlar bilan solishtirish usullari bayon etilgan. Ipak ishlab chiqarishning dunyo miqyosidagi holati va uning ahamiyati haqida ma'lumot berilgan.
- To'qimachilik gazlamalarining sifatini belgilovchi standartlar: Gazlama namunasi va sifatini aniqlash, gazlamaning chiziqli o'lchamlari va massasini aniqlash uslublari ko'rsatilgan. Gazlamaning tanda va arqoq yo'nalishi bo'yicha zichligi, cho'zilishdagi uzilish xususiyatlarini aniqlash uslublari, shuningdek, gazlamalarning navini aniqlash bo'yicha standartlar keltirilgan.
- Sertifikatlashtirishda asosiy atamalar va ta'riflar: Sertifikatlashtirish tushunchasi, uning maqsad va vazifalari, milliy sertifikatlashtirish tizimi, akkreditatsiya, muvofiqlikni tasdiqlash va boshqa asosiy atamalar va ta'riflar batafsil tushuntirilgan. O'zbekiston Respublikasining sertifikatlashtirish tizimi va "O'zstandart" agentligining tuzilmasi hamda faoliyati haqida ma'lumot berilgan.