Organik chiqindilarni vermikultivatsiya uslubida qayta ishlash va tuproq unumdorligini oshirishda qo‘llash
Ushbu tadqiqot ishi yomg'ir chuvalchanglarining (Eisenia fetida) bioekologik xususiyatlarini o'rganish, organik chiqindilarni vermikompostlash usulida qayta ishlash va tuproq unumdorligini oshirishda qo'llashga bag'ishlangan. Tadqiqotda chuvalchanglarning anatomiyasi, fiziologiyasi, tuxum qo'yishi, rivojlanishi, ko'payishi hamda ularning tuproq unumdorligiga ta'siri atroflicha yoritilgan. Shuningdek, Oʻzbekiston sharoitida chuvalchanglarning tarqalishi, ulardan samarali foydalanish usullari va vermikompost tayyorlash texnologiyalari ham ko'rib chiqilgan. Ishda "Yomg'ir chuvalchanglarining Oʻrta Osiyo va Janubiy Qozogʻiston hududida tarqalishi" mavzusida jadval keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Yomg'ir chuvalchanglarining tuproq hosil bo'lishidagi ahamiyati: Ushbu bobda yomg'ir chuvalchanglarining tuproq hosil bo'lish jarayonidagi roli, ularning organik moddalarni qayta ishlash orqali biogumusga aylantirishi, tuproqning agrokimyoviy, fizik va biologik holatini yaxshilashi hamda shu orqali o'simlik hosildorligini oshirishi haqida ma'lumot berilgan. Shuningdek, Qashqadaryo viloyatida uchraydigan asosiy chuvalchang turlari haqida ham so'z boradi.
- Yomg'ir chuvalchanglarining oʻsimlik hosildorligiga ta'siri: Bobda chuvalchanglarning o'simliklarga ta'sirini o'rganish, ya'ni pomidor va arpa hosildorligiga ta'siri bo'yicha tajribalar natijalari keltirilgan. Tajribalar natijasida chuvalchanglar o'simliklar vegetativ massasi va hosiliga ijobiy ta'sir etishi, hosildorlik tuproqda chuvalchanglar soni ko'payishi bilan parallel oshib borishi aniqlangan.
- TAVSIYALAR: Ushbu bo'limda Eyseniya chuvalchangidan foydalanib organik chiqindilarni qayta ishlash, biogumus olish va tuproq unumdorligini oshirish bo'yicha amaliy tavsiyalar berilgan. Xususan, gumusni qanday qo'llash, biogumuslash jarayonida og'ir metallarni kamaytirish va tuproqni yaxshilash kabi masalalar yoritilgan.
- XULOSALAR: Qishloq xo'jaligi va ekologiya uchun chuvalchanglar va ulardan olinadigan biogumusning ahamiyati haqida umumiy xulosalar berilgan. Xususan, chuvalchanglar organik chiqindilarni qayta ishlash orqali ekologik toza o'g'it olish va tuproq unumdorligini oshirishda muhim rol o'ynashi ta'kidlangan.