Elektr injiniring

Ushbu qo'llanma O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi tomonidan nashr etilgan bo'lib, Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti «Elektr energetikasi» kafedrasi tomonidan tayyorlangan. Unda «Elektr injiniring» fani bo'yicha laboratoriya mashg'ulotlarini o'tkazish uchun zarur bo'lgan barcha uslubiy ko'rsatmalar, texnika xavfsizligi qoidalari, savol-javoblar hamda har bir laboratoriya ishi uchun zarur bo'lgan nazariy ma'lumotlar va amaliy ko'rsatmalar keltirilgan. Qo'llanmada elektr zanjirlarining turlari, ularning ishlash prinsiplari, elektr qurilmalarining xarakteristikalarini o'rganish, O'hm va Kirxgof qonunlarini tekshirish, AC va DC zanjirlar, transformatorlar, asinxron dvigatellar, yarim o'tkazgichli qurilmalar va invertorlar kabi muhim mavzular qamrab olingan. Har bir mavzu sodda va tushunarli qilib bayon etilgan hamda amaliyotga yaqin misollar bilan mustahkamlangan.

Asosiy mavzular

Kirish: Qo'llanmaning umumiy mazmuni, maqsadi va tuzilishi haqida ma'lumot beriladi.
Tajriba ishlarini bajarishda texnika xavfsizligi talablari: Laboratoriya ishlarini xavfsiz bajarish uchun zarur bo'lgan umumiy qoidalar va har bir ish uchun maxsus xavfsizlik talablari bayon etiladi.
1. O'zgarmas tok elektr zanjirlarida Om va Kirxgof qonunlarini tekshirish: O'zgarmas tok zanjirlarida Om va Kirxgof qonunlarining eksperimental tekshiruvi va iste'molchilarni ketma-ket, parallel va aralash ulashni o'rganishga bag'ishlangan.
2. Aktiv, sig'im va induktiv elementli o'zgaruvchan tok zanjiri: O'zgaruvchan tok zanjirlarida Om va Kirxgof qonunlarining tadbiqi, vektor diagrammalarini qurish va komponentlarning xarakteristikalarini o'rganish.
3. Uch fazali elektr zanjirida iste'molchilarni ulash: Uch fazali tarmoqqa iste'molchilarni yulduz va uchburchak sxemalari bo'yicha ulash, ularning ishlash rejimlarini tekshirish va vektor diagrammalarini tuzish.
4. Bir fazali transformatorni qisqa tutashuv rejimida tekshirish: Bir fazali transformatorning qisqa tutashuv rejimini o'rganish va uning asosiy parametrlarini aniqlash.
5. Noelektrik kattaliklarni elektr usulda o'lchash: Temperaturani elektr usulda o'lchash usullari, jumladan, cho'g'lanma lampa tolasi va termoparalar yordamida o'lchashni o'rganish.
6. Asinxron dvigatelni yurgizish va reverslash: Asinxron dvigatellarning tuzilishi, ishlash prinsipi, yurgizish va reverslash jarayonlarini o'rganish.
7. Yarim o'tkazgichli diod va tristorlarning statik xarakteristikasi: Yarim o'tkazgichli diodlar, stabilitronlar va tiristorlarning tuzilishi, ishlash prinsiplari va statik xarakteristikalarini tekshirish.
8. Bir va ikki yarim davirli to'g'rilagichni tekshirish: Boshqarilmaydigan va boshqariladigan bir fazali va uch fazali to'g'rilagichlarining tuzilishi, ishlash prinsiplari va ularni tekshirish.
9. Invertorni ishlashini tekshirish: Avtonom kuchlanish invertorlarining tuzilishi, ishlash prinsiplari va ularning tashqi xarakteristikalarini tekshirish.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati: Qo'llanmani tayyorlashda foydalanilgan asosiy ilmiy va o'quv adabiyotlari ro'yxati keltirilgan.