Полимерлар кимёси ва технологияси асослари
Ushbu uslubiy qo'llanma "Kimyoviy texnologiya" (yuqori molekulali birikmalar) yo'nalishi talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, "Polimerlar kimyosi va texnologiyasi asoslari" fanidan laboratoriya mashg'ulotlarini bajarishga bag'ishlangan. Unda laboratoriya ishlarini bajarish uchun zarur bo'lgan nazariy ma'lumotlar, ish tartibi, foydalaniladigan reaktivlar, jihozlar hamda xavfsizlik qoidalari batafsil bayon etilgan. Qo'llanmada polimerlanish, polikondensatsiyalanish, polimeranalogik reaktsiyalar, polimerlanish mexanizmlari, initsiatorlar, inhibitorlar, hamda polimerlanish jarayonini o'rganish uchun turli laboratoriya ishlarini bajarish bo'yicha yo'riqnomalar keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Laboratoriya xavfsizlik qoidalari: Kimyoviy laboratoriyada ishlashda umumiy ehtiyotkorlik qoidalari, uyuvchi va tez yonuvchi moddalar bilan ishlashda xavfsizlik qoidalari, shishali idishlar va elektr uskunalar bilan ishlashda ehtiyot choralari batafsil bayon etilgan.
- Polimerlar sintezi. Polimerlanish reaktsiyalari: Yuqori molekulali birikmalar sintezining asosiy usullari (polimerlanish, polikondensatsiyalanish, polimeranalogik reaktsiyalar) ko'rib chiqilgan. Polimerlanishning mexanizmi, initsiatorlar, radikal polimerlanish, zanjir uzilishi mexanizmlari tushuntirilgan.
- Polimerlanish darajasini aniqlash: Polimerlanish darajasini aniqlash uchun polimer molekulyar massasini monomer molekulyar massasiga nisbati orqali hisoblash usuli keltirilgan.
- Laboratoriya ishi №1: Polistirolni blokda initsiatordan ta'sirida olish: Stirolni blokda polimerlash reaksiyasini o'tkazish, polimer hosil bo'lishini hisoblash va molekulyar massasini aniqlash bo'yicha yo'riqnomalar berilgan.
- Laboratoriya ishi №2: Stirolning eritmada polimerlanishi: Stirolni turli eritmalar ishtirokida polimerlash reaksiyasini o'tkazish va natijalarni tahlil qilish bo'yicha tajriba tavsif etilgan.
- Laboratoriya ishi №3: Stirol va akril kislotasi nitrilining sopolimerini olish: Stirol va akril kislotasi nitrilining sopolimerini suspensiyada olish reaksiyasi, uning borishi va natijalarini tahlil qilish bo'yicha ko'rsatmalar keltirilgan.
- Laboratoriya ishi №4: Fenol – formaldegid oligomerini sintez qilish (novoloch smolasi): Fenol va formaldegiddan novoloch oligomerini olish reaksiyasi, uning o'tkazilish shartlari va natijalarini tahlil qilish bo'yicha ma'lumotlar berilgan.
- Laboratoriya ishi №5: Paxta lintidan sellyuloza olish: Paxta lintidan sellyuloza olish jarayoni, uning ishqorlarda ishlov berilishi va boshqa kimyoviy muolajalar orqali sellyuloza olish usullari tavsiflangan.
- Laboratoriya ishi №6: Bosim ostida quyib polietilendan buyum olish: Polietilenni bosim ostida quyish mashinasida qayta ishlash va undan turli buyumlar olish jarayoni bosqichlari tushuntirilgan.