Строение и функции костной системы
Ushbu kitob odamning suyak sistemasi, uning tuzilishi va vazifalariga bag'ishlangan. Unda suyaklar tarkibi, turlari, skeletning asosiy qismlari (bosh suyagi, umurtqa pog'onasi, ko'krak qafasi, qo'l va oyoq suyaklari) batafsil yoritilgan. Kitobda suyaklarning birikish usullari va suyak sistemasining inson organizmidagi ahamiyati ham ko'rsatilgan.
Asosiy mavzular
- Suyak sistemasi tuzilishi: Suyak sistemasi (skelet) odam tanasining tayanchi bo'lib, ichki organlarni himoya qiladi. U suyak to'qimasidan tashkil topgan bo'lib, uning tarkibiga organik (ossein, osseoalbuminoid) va anorganik (kaltsiy, fosfor, magniy tuzlari) moddalar kiradi. Suyak ustki qismi parda (periost) bilan qoplangan.
- Suyak turlari: Suyaklar tuzilishi va shakliga ko'ra bir necha turga bo'linadi: naysimon (uzun - qo'l va oyoq suyaklari), g'ovak (qisqa - qovurg'alar, umurtqalar), yassi (kurak, bosh suyagi) va aralash (umurtqa pog'onasi asoslari).
- Skeletning asosiy qismlari: Skelet ikki asosiy qismga bo'linadi: o'q skeleti (bosh suyagi, umurtqa pog'onasi, ko'krak qafasi) va qo'shimcha skelet (qo'l va oyoq suyaklari, ularning kamar suyaklari). Bosh suyagi miyani himoya qiladi, umurtqa pog'onasi tananing asosiy tayanchi, ko'krak qafasi esa yurak va o'pkani himoya qiladi.
- Suyaklarning birikish usullari: Suyaklar bir-biri bilan uzluksiz (choksiz) va uzlukli (bo'g'imlar orqali) birikadi. Choksiz birikishda suyaklar bir-biri bilan bir to'qima (biriktiruvchi, tog'ay, suyak) orqali bog'lanadi. Bo'g'imlar harakatlanish imkoniyatini beradi va ularda suyak yuzalari, bo'g'im xaltasi va bo'shlig'i mavjud.
- Suyak sistemasining vazifalari: Suyak sistemasi bir qator muhim vazifalarni bajaradi: tayanch (tanaga shakl beradi), harakat (mushaklar birikadigan joy), himoya (ichki organlarni himoya qiladi), qon yaratish (suyak ko'migida qon hujayralari hosil bo'ladi) va moddalar almashinuvi (kaltsiy va fosfor almashinuvida ishtirok etadi).