Kompyuterde iske asırılatuǵın kiberjinayatlar hám olar menen gúresiw metodları
Ushbu kitobda «Kompyuterda iske asırılatugın kiberjinayatlar hám olar menen gúresiw metodları» temasındağı pitkeriw qániygelik jumısı úyreniledi. Jumıs dárejelendirilgen dárejege kóre, jumıstıń negizgi maqseti kiber jinayatlarınıń rawajlanıwın hám olardıń aldın alıw ushın qáwipli bolıwı múmkin bolǵan usıllardıń mazmunın ashıp beriw esaplanadı. Jumıstıń tiykarǵı wazıypası, qáwipli bolǵan usi kórinislerdi anıqlaw hám olardıń aldın alıw ushın usınılatuǵın qáwipsizlik metodların sheshiw esaplanadı.
Asosiy mavzular
- KIRISIW: Kiber qáwipsizlik házirgi kúnde ápiwayı paydalıwshılar ushın da áhmiyetge iye bolıp barmaqda. Bul'gińi texnologiya tárepinen usınılıp atırgan múmkinshiliklerdiń keńeyhiwi jańa qáwipsizlik problemaların keltirip shigarıp atır. Házirgi kúnde derlik barlıq adamlar internet arqalı bir qansha maglıwmatlar almasadı. Sonıń ushın da hár bir paydalanıwshı kiber texnologiyadan paydalanıw menen baylanıslı bolgan qawıplerdi bilwi kerek. Barlıq zatlar Internetge kirip baratırǵanı ushın kiber jinayatshılar paydalıwshınıń kiber-qáwipsizlik hám jasırınlığın buzıw ushın jańa usillardı oylap tawıp atır. Bul pitkeriw qániygelik jumısı usı máselelerge hám olardı sheshiwge qaratılgan.
- I-BAP. KIBER QÁWIPSIZLIK HAQQINDA: Bul bap kiber qáwipsizlik túsinigi hám onıń túrli qásiyetlerin jihatlarini belgileydi hám tushuntiradi. Sonıń menen bigelikde, paydalıwshılardıń kiber qáwipsizligi hám olardıń jeke jasırınlığı menen baylanıslı problemalrıda kórip shığıladı. Kiber qáwipsizlik ádettegi informaciya qáwipsizligi menen derlik mas keledi. Jasırınlıq, pútinlik hám bar bolıw bolıp esaplanadı. Jasırınlıq elektron poshta hám jeke maglıwmat sıyaqlı mağlıwmatlardı kerek bolganda jasırıp qalıw.
- II-BAP. KIBER QÁWIPSIZLIKDE PAYDALANIWSHILARDI QORĠAW: Mobil qurılmalar kóplegen maglıwmatlardıń bunday deregi bolıwı múmkin bolgan qurılmalar toparı esaplanadı. Telefon qóń'irawı, xabarlar, elektron poshta hám sociallıq tarmaqlar zamanagoy mobil qurılmalar menen baylanısqan hám paydalanıwshılar olardı baqulla ózleri menen birge alıp júredi. Jasırınlıqqa qáwip tuwdiratuģın zatlar qurılmanı basqa adamģa jayıtıw yamasa qóńırawlardı esitiwden ibarat baladı'. Mobil telefon iyesiniń jeke ómrin miniaturalıq tárizde iyeleydi.
- III-BAP. KIBER HÚJIMLER HÁM OLARDIŃ SHESHIMLERI: Paydalanıwshılar kiber maydanda óz ara sawbetlesiwde bul qáwiplerge ushrasıwı múmkin. Aldıngı bapda mağlıwmattı jiynaw sıyaqlı jasırınlıq hám passiv máselelerge itibar qaratılsa-da, usı bapda paydalanıwshini qorqıtıw hám ogan ziyan jetkiziw másetinde bolatuģın qáwipler kórip shıģılgan. Mobil ziyanlı programmalardı tórt tiykarģi túrge ajıratıw múmkin: Birinshi jasuslarga qarsı programma hám Adware. Ekinshi túr- viruslar esaplanadı. Úshinshi tur fishiń programmalari.
- JUWMAQLAW: Internet kóplegen kiber qáwipsizlik tahdidlariniń bul'gińi kúnde qanday darajada muvaffaqiyatli bolıwıga imkon yaratdi. Bul uy paydalıwshılari qáwipsizligin esapqa olganda e'tiborga alınıwı kerek. Tushuntirish hám taqdim etilgan texnologik qáwipsizlik sheshimleridan paydalanıw hár bir insonni uzoqqa etkazadi, bıraq hár bir nársedan mukammal himoya bolmaydı.
- PAYDALANILGAN ÁDEBIYATLAR: Bul bapda jıynalǵan ádebiyatlar dizimi keltirilgen.