Инженерная геология и механика грунтов
Ushbu kitob O'zbekiston Respublikasi Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligining Samarkand davlat arxitektura-qurilish instituti «Avtomobil yo'llari, asoslar va fundamentlar» kafedrasi tomonidan tayyorlangan «Muhandislik geologiyasi va tuproq mexanikasi» fanidan laboratoriya ishlarini bajarish uchun metodik ko'rsatmalarni o'z ichiga oladi. Kitobda tuproqning optimal namligi va maksimal zichligini aniqlash, tuproqlarning kapillyar xossalari, suv o'tkazuvchanligi, shishish va qisqarish xususiyatlari, shuningdek, tuproqning tabiiy qiyalik burchagini aniqlash kabi mavzular qamrab olingan. Har bir laboratoriya ishi uchun qo'llaniladigan usullar, kerakli jihozlar, materiallar va tajribalar natijalarini qayta ishlash tartibi batafsil bayon etilgan.
Asosiy mavzular
- Tuproqning optimal namligi va maksimal zichligini aniqlash: Ushbu mavzu tuproqni standartlashtirilgan mexanik usulda ixcham-lashda namlik va quruq tuproq zichligi orasidagi bog'liqlikni aniqlashga bag'ishlangan. Unda tuproqning optimal namligi va maksimal quruq zichligi qanday aniqlanishi, ushbu ko'rsatkichlar qanday sinovlardan o'tkazilishi va natijalar qanday qayta ishlanishi haqida ma'lumot beriladi.
- Tuproqlarning kapillyar xossalari: Bu qism tuproqlarning kapillyar ko'tarilish balandligi va tezligini aniqlashga bag'ishlangan. Unda kapillyar ko'tarilish hodisasining nazariy asoslari, ushbu xossalarni aniqlash uchun zarur jihozlar, materiallar va tajriba jarayoni batafsil bayon etilgan.
- Qumli tuproqning suv o'tkazuvchanligini aniqlash: Ushbu mavzu suv o'tkazuvchanlik koeffitsientini aniqlashga bag'ishlangan. Xususan, KФ-ООМ apparatida qumli tuproqning suv o'tkazuvchanligini aniqlash usullari, zarur jihozlar va tajriba jarayoni tavsiflangan.
- Tuproqning shishishi va qisqarishi: Ushbu laboratoriya ishi tuproqning shishish va qisqarish xususiyatlarini o'rganishga qaratilgan. Bunda tuproqning erkin shishishi, bosim ostida shishishi va qisqarishi ko'rsatkichlarini aniqlash uchun zarur apparatlar, materiallar va tajribalar bayon etilgan.
- Tuproqning tabiiy qiyalik burchagi: Mazkur ishda tuproqning tabiiy qiyalik burchagini (quruq va suvga to'yingan holatda) aniqlash usullari ko'rsatilgan. Bunda zarur apparatura, materiallar va tajriba jarayonini o'tkazish hamda natijalarni qayta ishlash tartibi tushuntirilgan.