Ўзбек тили антропонимларининг имловий, луғавий, ва лаҳжавий вариантлари
Ushbu dissertatsiya Oʻzbek antroponimiyasi tizimida ismlarning erkalash-kichraytirish, lahjaviy va imloviy variantlari, ularning shakllanish sabablari va usullarini tadqiq qilishga bag'ishlangan bo'lib, o'zbek ismlarining ko'p qirrali tabiatini ochib beradi. Kitobda, shuningdek, antroponimik variantlarning yuzaga kelishiga olib keluvchi omillar, jumladan, fonetik, morfologik va leksik o'zgarishlar hamda ularning adabiy til me'yorlariga munosabati atroflicha tahlil qilingan. Tadqiqotlar va ilmiy manbalar asosida antroponimik variantlar tasniflanib, ularning koʻplab namunalari keltirilgan.
Asosiy mavzular
- Ismlarning erkalash-kichraytirish variantlari: Ismlarning erkalash va kichraytirish shakllari orqali yuzaga keladigan variantlar tahlil qilingan. Bunga sabab bo'ladigan omillar, jumladan, suyish, erkalash va qisqarish jarayonlari ko'rib chiqilgan. Turli qo'shimchalarning qo'llanishi va ularning ismlarni qanday o'zgartirishi misollar bilan ko'rsatilgan.
- Ismlarning lahjaviy variantlari: Oʻzbek tilining turli lahja va shevalarida uchraydigan ismlarning mahalliy shakllari va ularning adabiy til me'yorlariga nisbatan farqlanishi tadqiq qilingan. Mintaqaviy antroponimiyaning oʻziga xos xususiyatlari, ya'ni lahjaviy shakllarga egaligi, dialektal variantlarning mavjudligi va ularning qisqarishi tahlil etilgan.
- Ismlarning imloviy variantlari: Oʻzbek ismlarining imlosi bilan bog'liq muammolar, jumladan, turli xil imloviy variantlar, notoʻgʻri yozilishlar hamda ularning sabablari koʻrib chiqilgan. Orfografiya qoidalarida atoqli otlarning imlosiga e'tibor qaratilmagani, bu esa imloviy variantlarga olib kelayotgani ta'kidlangan. Unli va undosh tovushlarning o'zgarishi natijasida hosil bo'lgan imloviy variantlar ham keltirilgan.