Фарғона водийсида туризмнинг ривожланиш жараёнлари ва ҳолати (1980 -2018 й)

Ushbu avtoreferat O'zbekiston Milliy universiteti huzuridagi Ilmiy darajalar beruvchi DSc 03/30.12.2019.Tar.01.04 raqamli Ilmiy kengash va Toshkent Davlat Iqtisodiyot universiteti tomonidan tayyorlangan. Unda Mansurov Muzaffarjon Sharifjon o'g'lining

Asosiy mavzular

Mavzuning dolzarbligi va zarurati: XX asr oxiri va XXI asr boshlarida turizmning jahon iqtisodiyotida o'ziga xos o'rin tutayotgani, dunyo aholisining moddiy farovonligi oshishi bilan bog'liq holda sayohatga bo'lgan ehtiyojning kuchaygani, mamlakatda turizm jozibadorligini oshirish orqali sayyohlar oqimini boshqarish zarurati paydo bo'lganligi, jahonning barcha mintaqalarida, xususan O'zbekistonda ham turistlar axborotga bo'lgan ehtiyojini qondirish, infratuzilmani mukammallashtirish va xavfsizlikni ta'minlash strategik maqsadga aylanganligi, mamlakatimizda hali ishga solinmagan imkoniyatlar mavjudligi, moddiy va ma'naviy meros ob'ektlaridan turizm resursi sifatida foydalanish natijasida mintaqalararo raqobatning rivojlanishiga va bu esa turizm rivojida ijobiy natijalar berishiga sabab bo'lganligi ta'kidlanadi.
Ilmiy-tadqiqotning dolzarbligi: XIX asr oxiri va XX asr boshlarida turizmning iqtisodiyotda o'ziga xos o'rin tutayotgani, iqtisodiy rivojlanishga ta'sir ko'rsatayotganligi, O'zbekistonning dunyo bo'ylab sayyohlik markaziga aylanishi borasida olib borilayotgan ishlar, jahon tajribasini o'rganish va milliy iqtisodiyotga turizmning ulushini oshirish borasida amalga oshirilayotgan islohotlar va ularning natijalari avtoreferatda ta'kidlanadi.
O'rganilganlik darajasi: O'zbekistonda turizmning rivojlanish jarayonlari va holati bo'yicha bir qator ilmiy-tadqiqot ishlari mavjud bo'lib, ularni uch guruhga ajratish mumkin: sovet davrida chop etilgan asarlar, mustaqillik yillarida nashr etilgan adabiyotlar va xorijda chop etilgan ilmiy nashrlar. Shuningdek, ushbu mavzu bo'yicha tadqiqot olib borgan olimlar haqida ham ma'lumot berilgan.
Tadqiqotning maqsadi va vazifalari: Mazkur tadqiqotning asosiy maqsadi – Farg'ona vodiysida turizmning asosiy yo'nalishlarining rivojlanish tarixini ilmiy jihatdan tahlil qilishdan iborat. Tadqiqot vazifalari sifatida esa quyidagilar belgilangan: sovet hukumatining turizm sohasiga mafkuraviy yondashuvi, uning rivojiga salbiy ta'siri va buning oqibatlarini tahlil qilish; mustaqillik yillarida mintaqadagi turizmning rivojlanish tendensiyalarini kompleks tahlil qilish; hududda arxeologik va ziyorat turizmining rivojlanishi hamda turistik sohaga to'siq bo'lib turgan omillarni aniqlash; hunarmandchilik turizmining sayyohlik industriyasidagi o'rni va ahamiyatini yoritib berish; folklor turizmi va uning muammolarini ko'rsatib berish; Farg'ona vodiysida turizmni yanada rivojlantirish yuzasidan ilmiy-amaliy taklif va tavsiyalar ishlab chiqish.
Tadqiqot obyekti va predmeti: Tadqiqot obyekti sifatida Farg'ona vodiysida turizm sohasi va uning rivojlanishi tarixi belgilangan. Tadqiqot predmeti sifatida esa 1980-2018 yillarda Farg'ona vodiysidagi turizm infratuzilmasi, moddiy-texnik ahvoli hamda arxeologik turizm, ziyorat turizmi, hunarmandchilik turizmi va ulardagi tizimli o'zgarishlar bilan bog'liq bo'lgan jarayonlar belgilangan.
Tadqiqot usullari: Tadqiqot ishida tarixiy-falsafiy, ilmiy-nazariy va amaliy usullardan foydalanilgan.
Tadqiqotning ilmiy yangiligi: Avtoreferatda sovet davrida turizmning kommunistik mafkura vositasi sifatida foydalanilgani, mustaqillik yillarida turizmning rivojlanish tendensiyalarining tahlili, arxeologik, ziyorat, hunarmandchilik va folklor turizmining rivojlanishiga oid qator ilmiy yangiliklar ta'kidlangan.
Tadqiqotning amaliy natijalari: Farg'ona vodiysida turizmning rivojlanish jarayonlari tahlil etilib, turizm siyosatining ustuvor yo'nalishlarini tadqiq qilishda qo'llanilishi mumkin bo'lgan jihatlar aniqlangan. Tadqiqot natijalari davlat dasturlarini amalga oshirishda, xususan, O'zbekistonda turizmni rivojlantirish Davlat qo'mitasi faoliyatida foydalanilgan.
Tadqiqot natijalarining ishontiruvchanligi: Tadqiqotda tarix fanidagi metod va yondashuvlarning qo'llanilganligi, keng turdagi ilmiy adabiyotlardan foydalanilganligi, asosiy nazariy manbalarga asoslanilganligi, xulosalar, taklif va tavsiyalarning amaliyotga joriy etilganligi bilan izohlanadi.
Tadqiqot natijalarining ilmiy va amaliy ahamiyati: Tadqiqot natijalarining ilmiy ahamiyati Farg'ona vodiysida turizmning rivojlanish jarayoni, xususan, arxeologik turizm, ziyorat turizmi, hunarmandchilik turizmi, folklor turizmi turlari to'g'risidagi ilmiy-nazariy bilimlarini chuqurlashtirishga xizmat qiladi. Amaliy ahamiyati esa turizm sohasini rivojlantirishga bag'ishlangan davlat dasturlarini bajarishga, yangi turistik marshrutlarni ishlab chiqishga, shuningdek, oliy o'quv yurtlari talabalari uchun o'quv qo'llanmalar va darsliklarni mukammallashtirishga xizmat qiladi.
Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi: Farg'ona vodiysida turizmning rivojlanish tarixi va holati masalalari bo'yicha olib borilgan tadqiqotlar asosida olingan ilmiy natijalar amaliyotda qo'llanilgan.
Tadqiqot natijalarining aprobatsiyasi: Tadqiqot natijalari 2 ta xalqaro va 2 ta respublika ilmiy-amaliy anjumanlarda muhokama qilingan.
Tadqiqot natijalarining e'lon qilinganligi: Avtoreferat mavzusi bo'yicha 12 ta ilmiy ish chop etilgan.
Dissertatsiyaning tuzilishi va hajmi: Dissertatsiya kirish, uch bob, xulosa, foydalanilgan manbalar va adabiyotlar ro'yxati hamda ilovalardan iborat. Ishning umumiy hajmi 145 betni tashkil etadi.