Анализ процессов производства первичного железа

Ushbu maqola XXI asrda jahon texnologiyalarining rivojlanishi, sanoat ishlab chiqarishining o'sishi va tabiiy resurslardan, xususan mineral xomashyolardan intensiv foydalanish zarurati haqida so'z yuritadi. Mineral xomashyo tarkibidagi foydali komponentlarning kamayib borishi sababli, ishlab chiqarishni barqarorlashtirish uchun qayta ishlanadigan xomashyo hajmini oshirish zarurati tug'iladi. O'zbekistonning iqtisodiyoti asosan o'zining xomashyo bazasiga tayangan bo'lsa-da, mineral resurslar ham asta-sekin kamayib bormoqda. Shu sababli, mavjud konlarni hamda olingan mineral xomashyoni kompleks va imkon qadar to'liq ishlatish muhim ahamiyat kasb etadi. "O'zmetkombinat" AJning metall qoldiqlariga bo'lgan ehtiyojining ortib borayotgani va buning oqibatida chetdan metall qoldiqlarini olib kirish zarurati yuzaga kelayotgani ta'kidlanadi. Ushbu muammoning yechimi sifatida temir rudalaridan metallizatsiyalashgan mahsulot olish taklif etiladi. Maqolada temir rudalarini to'g'ridan-to'g'ri qayta tiklash jarayonlari (TTQJ) va metallizatsiya jarayonlari, xususan, MIDREX va HyL usullari tahlil qilinadi. Shuningdek, bu jarayonlarning texnologik jihatlari, xomashyoni tayyorlash va metallizatsiyalashning optimal parametrlari muhokama qilinadi.

Asosiy mavzular

Jahon iqtisodiyotida mineral resurslarning o'rni: Maqolada jahon sanoatining rivojlanishi va texnologik taraqqiyot mineral xomashyolarga bo'lgan talabni oshirayotgani, ayniqsa, 70% dan ortig'i mineral xomashyolarga to'g'ri kelishi ta'kidlanadi. Mineral xomashyo tarkibidagi foydali qazilmalar kamayib borayotgani sababli, mavjud resurslardan samarali foydalanish muhimligi ko'rsatiladi. Dunyo bo'yicha mineral xomashyo zaxiralari geografik jihatdan nomuno¬sib taqsimlanganligi va hech bir mamlakat o'zining barcha ehtiyojlarini to'liq qondira olmasligi haqida ma'lumot beriladi.
O'zbekistonning mineral xomashyo bazasi va muammolari: O'zbekiston iqtisodiyoti ko'p jihatdan o'zining xomashyo bazasiga tayanadi va boshqa mamlakatlardan mineral xomashyo olib kirishga bog'liq emasligi ta'kidlanadi. Biroq, mamlakatimizda ham mineral resurslar asta-sekin tugab borayotgani va bu muammoning yechimi sifatida mavjud konlarni hamda olingan mineral xomashyoni kompleks ishlatish zarurligi ko'rsatiladi.
Metall qoldiqlarining tanqisligi va metallizatsiyalashgan mahsulot olish zarurati: Mamlakatimizda "O'zmetkombinat" AJning metall qoldiqlariga bo'lgan yillik ehtiyojining ortib borayotgani va metall qoldiqlarining katta qismini chetdan olib kirilayotgani tahlil qilinadi. Ushbu muammoning yagona yechimi sifatida O'zbekistonda mavjud temir rudalaridan (Syuverata, Temirkan va Temirbulak konlari) metallizatsiyalashgan mahsulot olish taklif etiladi.
Temirni to'g'ridan-to'g'ri qayta tiklash jarayonlari (TTQJ): Maqolada temir rudalarini to'g'ridan-to'g'ri qayta tiklash jarayonlari (TTQJ) haqida ma'lumot beriladi. TTQJ deganda, rudalardan to'g'ridan-to'g'ri temirni (g'ovak, po'lat yoki suyuq metall holida) olish imkonini beruvchi kimyoviy, elektrokimyoviy yoki kimyoviy-termik jarayonlar tushunilishi izohlanadi. Shuningdek, ushbu jarayonlar natijasida hosil bo'ladigan mahsulotning (g'ovak temir) xarakteristik xususiyatlari haqida so'z yuritiladi.
Metallizatsiya jarayonlari: MIDREX va HyL usullari: Maqolada eng ko'p tarqalgan MIDREX (AQSH) va HyL (Meksika) usullari tahlil qilinadi. MIDREX usuli bo'yicha jahonning 2/3 qismi, HyL usuli bo'yicha esa 1/4 qismi temir ishlab chiqarilishi aytib o'tiladi. Har bir usulning o'ziga xos texnologik jarayonlari, xususan, gaz konversiyasi, xomashyoni saralash va qayta ishlashning asosiy bosqichlari batafsil yoritiladi. Shuningdek, ushbu jarayonlarning afzalliklari va kamchiliklari, jumladan, xomashyoning tarkibi, uni o'rash va ishlatish samaradorligi muhokama qilinadi.
Metallizatsiya jarayonlarini optimallashtirish: Maqolada metallizatsiyalashgan materiallardan tayyorlangan mahsulotlar uchun ishlatiladigan shaxnalarni samarali ishlashi uchun xomashyoni boyitish va metallizatsiyalashning optimal parametrlarga ega bo'lishi kerakligi ta'kidlanadi. Shuningdek, tayyorlangan materialning yetarli darajada mustahkam va qayta tiklanish qobiliyatiga ega bo'lishi muhimligi ko'rsatiladi.