Мовароуннаҳр ҳанафий мазҳаби тафсирларининг қиёсий таҳлил (XIII-XV асрлар)
Ushbu avtoreferat O‘zbekiston Islom akademiyasida 24.00.01 – Islom tarixi va manbashunosligi ixtisosligi bo‘yicha tarix fanlari doktori (DSc) ilmiy darajasini olish uchun tayyorlangan dissertatsiyaning qisqacha mazmunini ochib beradi. Unda muallif, Maxsudov Davronbek Rustamovich, O‘rta Osiyo, xususan Movarounnahr hududida yashagan hanfiy mazhabidagi tafsirlarning qiyosiy tahlilini o‘rgangan. Tadqiqotda XIII-XV asrlarda yashagan 30 dan ortiq alloma va ularning tafsirlari, uslublari, islom olamida ushbu tafsirlarning o‘rni hamda ilmiy qimmati tahlil qilingan. Shuningdek, muallif tadqiqotida mazhablar, jumladan, hanfiy mazhabining tafsirlardagi o‘rni, qiyosiy tahlil usullari, tafsirlarning ilmiy va amaliy ahamiyati ham yoritilgan.
Asosiy mavzular
- Dissertatsiyaning dolzarbligi va zarurati: O‘rta Osiyo, xususan Movarounnahr mintaqasida yashagan hanfiy mazhabidagi tafsirlarning qiyosiy tahlili hanfiy mazhabining tafsir ilmi rivojiga qo‘shgan hissasini ochib berish va ushbu davrdagi tafsirlarning ilmiy-amaliy ahamiyatini yoritish asosiy maqsad qilib olingan. Tadqiqot dunyodagi global ilmiy-ma'rifiy jarayonlar bilan hamohang amalga oshirilgan.
- O‘rganilgan mavzularning ilmiy yangiligi: Tadqiqotda Movarounnahrda XIII-XV asrlarda rivojlangan tafsir maktabi, muassirlarning hayoti va ilmiy merosi, ularning tafsirlari qiyosiy tahlil qilingan. Xususan, hanfiy mazhabining tafsirlardagi o‘rni va ularning global ilmiy-ma'rifiy ahamiyati ochib berilgan. Tadqiqot natijalari respublika fan va texnologiyalarining ustuvor yo‘nalishlariga mos kelishi ta'kidlangan.
- Tadqiqotning asosiy natijalari: Tadqiqot natijasida O‘rta Osiyoda XIII-XV asrlarda hanfiy mazhabiga mansub ko‘plab allomalar faoliyat ko‘rsatganligi va ularning tafsir ilmining rivojiga katta hissa qo‘shganligi aniqlangan. Tadqiqotda ularning ilmiy-amaliy faoliyatlari, tafsirlarning ilmiy uslublari ham tahlil qilingan. Tadqiqot natijalari asosida O‘rta Osiyo tafsir maktabining o‘ziga xos jihatlari, uslublari va rivojlanish bosqichlari haqida ilmiy xulosalar chiqarilgan.