Газ қазиб чиқариш ва қайта ишлашдан чиқадиган нордон ва қатлам сувларини водород сульфидидан тозалаш технологияси
Ushbu avtoreferat O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasi tomonidan tasdiqlangan, kimyo fanlari doktori (PhD) ilmiy darajasini olish uchun tayyorlangan dissertatsiya ishining qisqacha mazmunini o'z ichiga oladi. Asosiy maqsad O'zbekistonning neft-gaz sanoatida hosil bo'ladigan chiqindi suvlar va kislotali suvlardagi vodorod sulfidi (VS) ni neytrallash texnologiyalarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etishdan iborat bo'lib, bu ishlar atrof-muhitni muhofaza qilish va resurslarni tejashga qaratilgan. Tadqiqot natijasida VSni neytrallashning elektrokimyoviy va katalitik usullari taklif etilgan va ularning samaradorligi tasdiqlangan.
Asosiy mavzular
- Vodorod sulfidini neytrallashning ilmiy-texnologik asoslari: Ushbu qismda vodorod sulfidining tabiat va sanoatdagi ahamiyati, uni neytrallashning mavjud usullari (kimyoviy, fizikaviy, biologik, elektrokimyoviy va katalitik) hamda ularning qiyosiy tahlili keltirilgan. Xususan, elektrokimyoviy va katalitik usullarning afzalliklari, xususan, temir ionlari yordamida va ko'mir-katalizator orqali VSni neytrallash usullari batafsil yoritilgan.
- Neytrallash texnologiyalarining samaradorligi va amaliy qo'llanilishi: Bu qismda ishlab chiqilgan elektrokimyoviy (temir anodidan Fe(II) va Fe(III) ionlarini hosil qilish) va katalitik (ko'mir-katalizator orqali VSni oksidlash) texnologiyalarining amaliy qo'llanilishi, jumladan, "Muoborakneftgaz" MCHJ va "Muoborak GPZ" korxonalarida olib borilgan tajribalar va ularning natijalari keltirilgan. Shuningdek, texnologiyalarning iqtisodiy samaradorligi ham ko'rsatib berilgan.
- Tadqiqotning ilmiy yangiligi va amaliy ahamiyati: Ushbu bo'limda tadqiqot natijalarining ilmiy yangiligi, ya'ni VSni neytrallashda yangi usullarning taklif etilishi va amaliy ahamiyati, jumladan, atrof-muhitga zararli ta'sirni kamaytirish va resurslarni tejashdagi o'rni ochib berilgan. Ishlab chiqilgan texnologiyalarning sanoat sharoitida qo'llanilishi va olingan iqtisodiy samaradorlik haqida ma'lumotlar berilgan.