Texnologik va fizik kimyoviy nazorat

Ushbu uslubiy qo'llanma «Texnologik va fizik kimyoviy nazorat» fanidan laboratoriya mashg'ulotlarini o'z ichiga oladi. Qo'llanma oziq-ovqat texnologiyasi (yog'-moy) yo'nalishi talabalari uchun mo'ljallangan bo'lib, unda laboratoriya ishlarini bajarish tartibi va metodik tavsiyalar keltirilgan. Kitobda laboratoriya xavfsizlik qoidalari, texnologik jarayonlar nazoratining ahamiyati, mahsulot sifatini boshqarish va o'simlik moylarini turli usullarda tahlil qilish bo'yicha ma'lumotlar berilgan. Jumladan, paxta chigitini nuqsondorligini aniqlash, momiq miqdorini, shrotni namligini, ekstraksion moyni chaqnash haroratini aniqlash, rafinatsiyalangan moyni kislota sonini va margarinning umumiy tahlili kabi mavzular o'z ichiga oladi.

Asosiy mavzular

KIRISH: O'zbekiston Respublikasi yog'-moy korxonalari mutaxassislarining asosiy vazifalari, ularning texnologik jarayonlarni nazorat qilish, mahsulot sifatini yaxshilash va chiqish unumini oshirish kabi masalalarga urg'u berilgan. Yog'-moy sanoatida texnologik va fizik-kimyoviy nazoratning ahamiyati, uning sanoat korxonalari uchun asosiy o'rin tutishi, xom ashyoni qabul qilishdan tayyor mahsulotni iste'molchiga yetkazib berishgacha bo'lgan jarayonlarni to'g'ri nazorat qilish hamda xom ashyo, yarim tayyor, tayyor mahsulotlarni sifatini tahlil qilish o'rganiladi.
KIMYOVIY LABORATORIYADAGI ASOSIY XAVFSIZLIK QOIDALARI: Kimyo laboratoriyalarida ishlashda tozalik va tartib-intizomga qat'iy rioya qilish, ish joyini toza tutish, asboblarni to'g'ri ishlatish, kimyoviy moddalarni ehtiyotkorlik bilan ishlatish va har qanday noxush hodisa yuz berganda to'g'ri harakat qilish tartib-qoidalari bayon etilgan.
1-LABORATORIYA ISHI: PAXTA CHIGITINING NUQSONDORLIGINI ANIQLASH: Ushbu laboratoriya ishi paxta chigitining sifatini, ya'ni undagi nuqsonli urug'larni aniqlash usullarini o'rganadi. Bunda tashqi ko'rinish, mexanik shikastlanishlar, zaharli moddalar va boshqa omillarni hisobga olgan holda, urug'larni saralash va ularning nuqsonlilik darajasini foizda aniqlash jarayonlari batafsil tushuntirilgan.
2-LABORATORIYA ISHI: PAXTA CHIGITIDAGI MOMIQ MIQDORINI ANIQLASH: Laboratoriya ishi paxta chigitidagi momiq miqdorini aniqlash usulini o'rganadi. Momiqning foiz miqdorini aniqlash uchun xlorid kislotasi yordamida kimyoviy ishlov berish va natijalarni hisoblash usullari bayon etilgan.
3-LABORATORIYA ISHI: SHELIXADAGI MOY MIQDORINI ANIQLASH: Ushbu mavzu paxta sheluxasidagi yog' miqdorini ekstraksiya usuli bilan aniqlashga bag'ishlangan. Bunda Sokslet va Naab apparatlari yordamida ishlatiladigan erituvchi, ish tartibi va hisoblash usullari batafsil tushuntirilgan.
4-LABORATORIYA ISHI: SHROTNI NAMLIGINI ANIQLASH: Laboratoriya ishi shrot va kunjaraning namligini aniqlash usullarini o'rganadi. Namlikning mahsulot sifatini belgilashdagi ahamiyati, uni aniqlash usullari (quritish, kimyoviy usullar) va har bir usulning afzalliklari va kamchiliklari tushuntirilgan.
5-LABORATORIYA ISHI: EKSTRAKSION MOYNI CHAQNACH HARORATINI ANIQLASH: Ushbu laboratoriya ishi ekstraksion moyning sifatini ko'rsatuvchi chaqnash haroratini aniqlash usulini o'rganadi. Martens-Penskiy asbobi yordamida moyni chaqnash haroratini aniqlash, usulning bajarilish tartibi va hisoblash usullari batafsil ko'rsatilgan.
6-LABORATORIYA ISHI: RAFINATSIYALANGAN MOYNI KISLOTA SONINI ANIQLASH: Laboratoriya ishi rafinatsiyalangan moylarning kislota sonini aniqlashga bag'ishlangan. Kislota soni yog'larning sifatini belgilovchi asosiy ko'rsatkichlardan biri hisoblanadi. Bunda titrlash usuli yordamida kislota sonini aniqlash va hisoblash usullari batafsil bayon etilgan.
LABORATORIYA ISHI № 7: MARGARINNING TAHLILI: Ushbu laboratoriya ishi margarinning fizik-kimyoviy xossalarini, ya'ni namlik, kislota soni, yog' miqdori va boshqa ko'rsatkichlarini tahlil qilishga bag'ishlangan. Margarin sifatini baholash usullari va har bir tahlilning bajarilish tartibi batafsil tushuntirilgan.