O'zbek adabiy tili tarixi

Ushbu kitob "Oʻzbek adabiy tili tarixi" fanidan ma‟ruzalar matnini o‗z ichiga oladi. Kitobda o‗zbek adabiy tilining shakllanishi, rivojlanishi va tarixiy taraqqiyoti davomida yuz bergan o‗zgarishlar, jumladan, uning fonetik, leksik, grammatik va sintaktik xususiyatlari, shuningdek, uslubiy tizimi va uning shakllanishi bosqichlari batafsil yoritilgan. Kitobda qadimgi turkiy til, qoraxoniylar davri, X–XII asrlar, Muhammad Xorazmiy, Alisher Navoiy, Bobur, Muhammad Solih, Furqat, Muqimiy, Zavqiy va Avaz O‗tarning o‗zbek adabiy tiliga qo‗shgan hissasi, shuningdek, XIX asr va XX asr boshlaridagi o‗zbek adabiy tilining rivojlanishi va xususiyatlari hamda milliy tilni yaratish yo‗lidagi kurashlar haqida ma‟lumot berilgan.

Asosiy mavzular

O„zbek adabiy tili - umumxalq tilining oliy shaklidir.: Bu mavzu o zbek adabiy tilining umumxalq tili bilan aloqasini, uning oliy shakl ekanligini, so z ustalari tomonidan ijodiy boyitilgan va qayta ishlangan shakli ekanligini tushuntiradi. SHuningdek, adabiy tilning doirasiga kirmaydigan nutqiy unsurlar va adabiy tilning taraqqiyotiga xizmat qiladigan manbalar haqida ham so z yuritiladi.
O„ZBEK TILI VA UNING TARIXIY ILDIZLARI: O zbek tilining boshqa turkiy tillar orasidagi o‗rni, shakllanishida fors-tojik va arab tillarining ta'siri, shuningdek, mo g‗ul, xitoy va boshqa tillardan olingan so‗zlarning ahamiyati yoritiladi. Arab kitobiy til an‟anasining O rta Osiyoga tarqalishi va uning o‗zbek tiliga ta'siri ham ko rsatilgan.
QADIMGI GURKIY ADABIY TIL: Qadimgi turkiy tilning yuzaga kelishi va tarqalgan hududlari, runiy va uyg ur yozuvlari, ularning til xususiyatlari, qadimgi turkiy tilning fonetik va morfologik xususiyatlari hamda o zbek tili bilan umumiy jihatlari tahlil qilingan.
O„ZBEK ADABIY TILINING XII ASRDAN KEYINGI TAKOMILI: XII asrdan keyingi davrda o zbek adabiy tilining rivojlanishi, xususan, qarluq-xorazm adabiy tili, Ahmad YAssaviy, Qisasi Rabg‗uziy, Alining «Qissai YUsuf» dostonlari, «O„g„uznoma», «Muhabbatnoma» kabi asarlarining tili va uslubi haqida ma‘lumot berilgan. XIV-XVI asrlardagi rasmiy hujjatlar tilining xususiyatlari ham ko‗rib chiqilgan.
XVII ASR VA XIX ASRNING BIRINCHI YARMIDA O„ZBEK ADABIY TILI: Ushbu davr adabiy tili xususiyatlari, Abulg‗ozi Bahodirxon, Turdi, Muhammad Xoksor, Muhammadniyoz Nishotiy, Munis, Furqat, Muqimiy, Zavqiy, Avaz O‗tar va boshqa shoirlarning o‗zbek adabiy tiliga qo‗shgan hissasi tahlil qilingan.
1905-YILDAN 1917-YILGACHA BO„LGAN DAVRDAGI O„ZBEK ADABIY TILI: Bu davrdagi ijtimoiy-siyosiy hayot, adabiy til masalasi, milliy tilni yaratish yo‗lidagi kurashlar, 1905-1917-yillardagi o‗zbek adabiy tilining xususiyatlari, leksikasi va grammatikasidagi o‗zgarishlar, shuningdek, gazeta-publitsistika uslubining paydo bo‗lishi va shakllanishi haqida ma‘lumot berilgan.
O„ZBEK ADABIY TILINING XX ASRNING 20-YILLARIDAN KEYINGI DAVRDAGI TARAQQIYOTI: XX asrning 20-yillaridan keyingi davrda o‗zbek adabiy tilining fonetika, leksika va grammatikasidagi o‗zgarishlar, shuningdek, o‗zbek tilshunosligining rivojlanishi va uning shakllanishi haqida so‗z yuritilgan.
ALISHER NAVOIY –O„ZBEK ADABIY TILINING ASOSCHISI: Alisher Navoiyning ona tili va adabiy tilga bo‗lgan munosabati, uning asarlarining fonetik, grammatik va leksik xususiyatlari, «Muhokamatul-lug„atayn» asarining ahamiyati hamda o‗zbek adabiy tiliga qo‗shgan hissasi tahlil qilingan.