“Kimyoviy injiniring jarayonlari va qurilmalari” fanidan V-mavsum uchun
Ushbu kitob "Kimyoviy injiniring jarayonlari va qurilmalari" fani bo'yicha nazariy va amaliy mashg'ulotlarni o'z ichiga olgan uslubiy qo'llanmadir. Unda kimyo sanoatida qo'llaniladigan turli texnologik jarayonlar, uskunalar, ularning ishlash prinsiplari, hisoblash usullari va amaliy ko'nikmalarni shakllantirishga qaratilgan laboratoriya mashg'ulotlari uchun topshiriqlar va nazariy ma'lumotlar keltirilgan. Kitobda shuningdek, texnika xavfsizligi qoidalari, foydalanilgan adabiyotlar va glossariy ham mavjud.
Asosiy mavzular
- KIRISH: Zamonaviy sanoat tarmoqlarida kimyoviy texnologiyaning o'rni, ushbu fanni o'rganishning ahamiyati va maqsadlari, talabalardan kutiladigan bilim va ko'nikmalar haqida ma'lumot beriladi. Shuningdek, kimyo sanoatida qo'llaniladigan asosiy jarayonlar va qurilmalar, ularning nazariy va amaliy jihatlari, texnika xavfsizligi qoidalari, laboratoriya ishlari uchun zarur jihozlar, uskunalar va materiallar haqida umumiy tushunchalar berilgan.
- 1-modul. KIMYOVIY INJINIRING JARAYONLARI VA QURILMALARI FANINING ASOSIY JARAYONLAR KLASSIFIKATSIYASI: Ushbu modulda kimyoviy injiniringning asosiy tushunchalari, mexanik, gidravlik, issiqlik, modda almashinish va kimyoviy jarayonlar hamda ularning klassifikatsiyasi haqida ma'lumot berilgan.
- 2-mavzu. KIMYOVIY KORXONALARDA ISHLATILADIGAN QURILMALAR TURLARI. TEXNOLOGIK JARAYON VA QURILMALARNING VAZIFALARI. FIZIK KATTALIKLARNING O'LCHOV SISTEMALARI: Kimyoviy korxonalarda ishlatiladigan qurilmalar, texnologik jarayonlar va ularning vazifalari, shuningdek fizik kattaliklar va ularning o'lchov birliklari haqida ma'lumot berilgan.
- 3-mavzu. GIDRAVLIK QARSHILIKLAR. EYLER DIFFERENCIAL TENGLAMASI. HARAKATNING NAVE-STOKS DIFFERENCIAL TENGLAMASI: Suyuqliklarning harakatini aniqlashda gidravlik qarshiliklar, Eyler differensial tenglamasi va Nave-Stoks differensial tenglamasi tushunchalari, ularning mohiyati va qo'llanilishi haqida ma'lumot berilgan.
- 4-mavzu. O‘XSHASHLIK NAZARIYASINING ASOSLARI. O‘XShASHLIK SHARTLARI, TURLARI. QO‘ZG‘LMAS VA MAVHUM QAYNASH QATLAM GIDRODINAMIKASI: O'xshashlik nazariyasi, uning asosiy tushunchalari, qo‘zg‘almas va mavhum qaynash qatlamlari gidrodinamikasi haqida ma'lumot berilgan.
- 5-MAVZU. NASOSLARNING TURLARI VA ASOSIY PARAMETRLARI. NASOSLARNING UMUMIY NAPORI VA SO'RISH BALANDLIGI: Nasoslarning turlari, asosiy parametrlari, umumiy napor va so'rish balandligi haqida ma'lumot berilgan.
- 6-MAVZU. MARKAZDAN QOCHMA TIPDAGI NASOSLAR: Markazdan qochma nasoslarning ishlash prinsiplari, Eyler tenglamasi, xususiy va universal xarakteristikalar, tarmoqdagi ishi hamda hisoblash usullari haqida ma'lumot berilgan.
- 7-MAVZU. KOMPRESSORLAR. VAKUUM NASOSLAR. NASOS VA KOMPRESSORLARNI TANLASh: Kompressorlar va vakuum nasoslarning turlari, ishlash prinsiplari, asosiy parametrlari, ularni tanlash mezonlari haqida ma'lumot berilgan.
- 8-MAVZU. TURLI JINSLI SISTEMALARNING HOSIL BO`LISHI VA ULARNING KLASSIFIKASIYASI: Turli jinsli sistemalar, ularning turlari, klassifikatsiyasi va hosil bo'lishi sabablari haqida ma'lumot berilgan.
- 9-MAVZU. TURli JINSLI SISTEMALARNI AJRATISH: Turli jinsli sistemalarni ajratish usullari, jumladan cho'ktirish, filtrlash, sentrifugalash va ajratishning moddiy balansi haqida ma'lumot berilgan.
- 10-MAVZU. FIL`TRLASH. FIL‘TRLASH JARAYONI VA TO`SIQLARI. FILTRLASH TEZLIGI VA TENGLAMASI. HARAKATLANTIRUVCHI KUCHI: Filtrlash jarayoni, filtrlovchi materiallar, filtrlash tezligi va harakatlantiruvchi kuch haqida ma'lumot berilgan.
- 11-MAVZU. FIL‘TRLASH JARAYONINI AMALGA OSHIRISH QURILMALARI: Filtrlash jarayonini amalga oshirish uchun qo'llaniladigan jihozlar, jumladan Netch filtri, ramali filtr-press, barabanli vakuum-filtr, sentrifugalash qurilmalari va ularning ishlash prinsiplari haqida ma'lumot berilgan.
- 12-MAVZU. SENTRIFUGALASH JARAYONI VA UNI AMALGA OSHIRISH QURILMALARI: Sentrifugalash jarayoni, uning turlari, markazdan qochma kuch ta'sirida gazlarni tozalash, siklonlar, batareyali stiklonlar va ularning ishlash prinsiplari haqida ma'lumot berilgan.
- 13-MAVZU. CHO‟KTIRISH JARAYONI VA UNI AMALGA OSHIRISH QURILMALARI. INERTSION AJRATKICHLAR: Cho'ktirish jarayoni, uning turlari, gidrostatika, inertsion ajratkichlar va cho'ktirish qurilmalari haqida ma'lumot berilgan.
- 14-MAVZU. ELEKTROSTATIK MAYDONI TA`SIRIDA TOZALASH. ELEKTROSTATIK KUCHLARI TA`SIRIDA CHO`KTIRISH: Elektrostatik maydon ta'sirida gazlarni tozalash, elektrofiltrlar va ularning turlari, ishlash prinsiplari haqida ma'lumot berilgan.
- 15-MAVZU. ARALAShTIRISh JARAYONI. QUVVAT SARFI, QUVVAT KRITERIYSI. UMUMIY KRITERIAL TENGLAMA: Aralashtirish jarayoni, uning mohiyati, turli aralashtirgichlar, quvvat sarfi va uning kriteriyalari haqida ma'lumot berilgan.
- 16-MAVZU. ARALAShTIRGICHLAR VA ULARNING KONSTRUSIYALARI: Aralashtirish qurilmalari, jumladan pnevmatik, sirkulyastiyali va turbinali aralashtirgichlar, ularning konstruktiv jihatlari va ishlash prinsiplari haqida ma'lumot berilgan.
- 17-MAVZU. ISSIQLIK ALMASHINISH JARAYONLARI VA ULARNI AMALGA OShIRUVCHI QURILMALAR: Issiqlik almashinish jarayonlari, uning turlari (konveksiya, nurlanish, o‗tkazish), issiqlik berish koeffisiyenti va harakatlantiruvchi kuch haqida ma'lumot berilgan.
- 18-MAVZU. ISSIQLIKNING TARQALISH TURLARI. ISSIQLIK O‘TKAZUVCHANLIK. FUR‘E QONUNI: Issiqlikning tarqalish turlari, jumladan issiqlik o‘tkazuvchanlik, Fur‘e qonuni, Stefan-Boltzman qonuni, konveksiya hamda nurlanish haqida ma'lumot berilgan.
- 19-MAVZU. ISSIQLIK O`TKAZUVCHANLIK KOEFFITSENTI. ISSIQLIKNING NURLANISHI. STEFAN-BOL‘TSMAN QONUNI: Issiqlik o`tkazuvchanlik koeffitsiyenti, issiqlikning nurlanishi va Stefan-Boltzman qonuni haqida ma'lumot berilgan.
- 20-MAVZU. KONVEKSIYA ASOSLARI. ISSIQLIK JARAYONLARI O‘XSHASHLIK KRITERIYLARI. AGREGAT HOLATINING O‘ZGARISHIDA ISSIQLIK BERISH. ISSIQLIKNING O‘TISHI: Konveksiya asoslari, o‘xshashlik kriteriyalari, agregat holatining o‘zgarishida issiqlik berish va issiqlik o‘tishi haqida ma'lumot berilgan.
- 21-MAVZU. AGREGAT HOLATINING O‘ZGARISHIDA ISSIQLIK BERISH: Agregat holatining o‘zgarishi bilan bog‘liq issiqlik berish jarayonlari, jumladan bug‘lanish va kondensatsiyalanish davridagi issiqlik berish haqida ma'lumot berilgan.
- 22-MAVZU. ISSIQLIK O‘TKAZISh JARAYONLARINI INTENSIVLASh: Issiqlik o‘tkazish jarayoni, uni intensivlashtirish usullari va tegishli tenglamalar haqida ma'lumot berilgan.
- 23-MAVZU. YUQORI TEMPERATURALI MODDALAR BILAN ISITISH. ELEKTR TOKI BILAN ISITISH: Yuqori temperaturali organik suyuqliklar va ularning bug‘lari bilan isitish, to‘yingan suv bug‘i bilan isitish, tutun gazlari bilan isitish va elektr toki bilan isitish usullari haqida ma'lumot berilgan.
- 24-MAVZU. TRUBALI ISSIQLIK ALMAShINISh QURILMALARI: Issiqlik almashinish qurilmalarining turlari, jumladan qobiq-trubali, «truba ichida truba», zmeevikli, plastinali va boshqa turlari hamda ularning ishlash prinsiplari va konstruktiv jihatlari haqida ma'lumot berilgan.
- 25-MAVZU. ISSIQLIK ALMAShINISh QURILMALARI VA KONDENSATORLARINI TANLASh: Issiqlik almashinish qurilmalarini tanlash mezonlari, ularning konstruktiv jihatlari va kondensatorlar haqida ma'lumot berilgan.
- 26-MAVZU. BUG‘LATISh JARAYONI ISSIQLIK VA MODDIY BALANSI TENGLAMASI: Bug‘latish jarayonining nazariy asoslari, moddiy va issiqlik balans tenglamalari, shuningdek uni amalga oshirish usullari haqida ma'lumot berilgan.
- 27-MAVZU. BIR KORPUSLI BUG‘LATISh APPARATLARI: Bir korpusli bug‘latish apparatlarining turlari, ishlash prinsiplari, vakuum ostida bug‘latish jarayoni va uning afzalliklari hamda kamchiliklari haqida ma'lumot berilgan.
- AMALIY MASHG‘ULOTLARNI BAJARISH BO‘YICHA USLUBIY KO‘RSATMA: Kimyoviy injiniring jarayonlari va qurilmalari fani bo'yicha amaliy mashg'ulotlarni bajarish uchun uslubiy ko'rsatmalar, jumladan texnika xavfsizligi, jarayonlarni bajarish tartibi, hisoblash usullari va hisobot tuzish qoidalari haqida batafsil ma'lumot berilgan.
- FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR: Kitobda foydalanilgan asosiy va qo'shimcha adabiyotlar hamda internet saytlari ro'yxati keltirilgan.